مصرف زدگی نوعی توسعه کاذب است/ لازمه احساس شادی انسان در زندگی

خسرو باقری در شبکه چهار سیما گفت: بازگشت ما به سوی آن جایی است که از آن جدا شده ایم و اصالتش هم با حیات است


به گزارش خبرگزاری مهر، «معنای زندگی» در نهمین برنامه سری جدید خود، یکشنبه ۲۹ اردیبهشت، با اجرا و کارشناسی سید محمد تقی موحد ابطحی میزبان خسرو باقری، استاد دانشگاه تهران بود تا به موضوع «شادی و معنای زندگی» بپردازد.

شادی، موتور حیات

باقری در ابتدا به تعریف شادی پرداخت: یک منظومه مفهومی متشکل از شادی، لذت و رفاه وجود دارد که با هم تداعی می شوند و در نقطه مقابل نیز غم، درد و امثالشان هستند. شادی موتور حیات است. آن چیز که زندگی را اداره می کند همان شادی و لذت و چیزهای دیگری که همراهش می آیند است. این شادی و لذت، هم ابعاد غریزی و هم ابعاد فکری و ارادی دارد.

وی ادامه داد: در پهنه ای که مرگ حاکم است، هر سطح از حیات ارزشمند است بنابراین آنچه موجب استمرار این حیات می شود نیز ارزشمند است. شادی هم ابعاد عینی و هم ابعاد ذهنی دارد. در عالم انسانی موازنه ذهنیت و عینیت ممکن است به نفع ذهنیت دگرگون شود.

مجری برنامه سوال کرد: چه معنایی از زندگی می تواند مرا شاد کند؟

باقری پاسخ داد: منطق شادی، لذت است. لازمه احساس شادی انسان در زندگی اش، تدارک سطوح مختلف لذت برای خودش است. شادی انسان، تنها محدود به برآوری غریزه ها نیست، شادی های فکری و معنوی نیز باید در نظر گرفته شود.

مصرف زدگی نوعی توسعه کاذب است

باقری در توضیح نسبت بین توسعه و شادی گفت: توسعه می تواند مشکل ساز باشد، فقر هم به همان اندازه می تواند مشکل ساز باشد. از طرفی برخورداری هم خودش به تنهایی کافی نیست. مصرف زدگی نوعی توسعه کاذب است که به عطشناک شدن انسان و در نتیجه عدم رضایت او می انجامد. توسعه تا آنجایی که فقر و محرومیت را از بین می برد، بسیار گام مهمی است، چون این توسعه است که امکان تولید بیشتر و بهتر را فراهم می کند. توده مردم نیازمند برخورداری هستند. اما از طرف دیگر ما برای رفع نیاز کار نمی کنیم بلکه برای تولید نیاز کار می کنیم و این خودش حرکت در جهت معکوس است و دیگر شادی آفرین نیست.

وی توسعه کاذب را اینطور تعریف کرد: توسعه از یک حدِ بهینه اگر بگذرد کاذب می شود. مثلا جنگ راه بیاندازیم تا اسلحه بفروشیم یا بیماری ایجاد کنیم تا دارو بفروشیم. اینها همان توسعه های کاذب هستند.

باقری جایگاه غم در زندگی نسبت به شادی را اینگونه تبیین کرد: برخی می گویند این رنج است که در زندگی اساسی است و باید آن را بپذیرید. وقتی قبولش کنید یک انسانِ راضی می شوید و آرامش می یابید. نگاهی دیگر اصالت زندگی را در شادی و حیات می بیند و می گوید نقش ثانوی ازآن رنج است و شادی باید آن را به نحوی ازآن خود کند. این رنج جانبی ممکن است لازم باشد چون درک لذت در گرو رنج است.

وی در پایان اینطور جمع بندی کرد: من فکر می کنم که رنج و خوف باید جانبی باشد، زیرا بازگشت ما به سوی آن جایی است که از آن جدا شده ایم و آنجا اصالتش با حیات است. بنابراین به نظر می رسد که رنج ها و دشواری ها به عنوان بستری برای رشد ما تعبیه شده اند.

برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت ۱۹ راهی آنتن این شبکه می شود.