اقتصاد هنر راه برون رفت از مشکل بیکاری/ اشتغال زایی با رنگ و مقوا

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که جامعه کنونی ایران با آن روبه‌رو است بحث اشتغال و کار جوانان است. این در حالی است که به زعم کارشناسان اقتصادی ظرفیت‌های بسیار ویژه‌ای در استان وجود دارد که می‌تواند نویددهنده آینده اقتصادی درخشانی باشد و فضای خوداشتغالی را در کشور شکوفا کند.

هنرهای سنتی ایرانی مانند تذهیب از دیرباز یکی از پرطرفدارترین کالاهای فرهنگی ایران بوده که زیبایی و پیچیدگی‌های ساختاری در این هنر بسیاری از مردم جهان را خریدار این هنر کرده است و می‌تواند یکی از ارکان جذب سرمایه و به تبع رونق اقتصادی خانوارها را فراهم آورد.

با این حال هنرمندان این شاخه هنری در شرایط کنونی از وضعیت حمایت‌های دولتی خورسند نیستند و معتقدند که تا مادامی متولیان فرهنگی از ایده‌های جدید حمایت نکنند و همچنین زیرساخت‌های لازم را برای آشنایی مردم با این شغل درآمدزا فراهم نکنند انتظار جذب سرمایه از طریق هنر را نمی‌توان داشت.

حمیدرضا رفعتی، تذهیب گری است که به واسطه سال‌ها همکاری با بخش دولتی با چالش‌های پیش روی هنرمندان این حوزه به خوبی آشناست. او در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ما تا در جامعه زیرساخت‌های کافی برای استفاده از هنر به عنوان یک منبع درآمدزا را نداشته باشیم هرگونه تلاشی بی‌فایده است. مثلاً اگر بحث هنر هم مانند کشاورزی برای مسئولان دغدغه می‌شد وضعیت بهتر از این بود چرا که همان ظرفیت‌هایی که در بحث کشاورزی است در بحث هنر هم وجود دارد و این ضرورت احساس می‌شود که به آن رسیدگی شود.

کارشناسان کم سواد معضل بزرگ

او مشکل اصلی را وجود کارشناس غیرخبره در ادارات فرهنگی دانست و گفت:، کم سوادی، بی‌سوادی برخی از کارشناسان از جمله کارشناسان اداره صنایع دستی باعث شده ایده‌های جدید به مرحله تحقق نپیوندند.

رفعتی با انتقاد از شیوه نازل فرهنگ‌سازی‌های دولت گفت: در طول این سال‌ها صداوسیما برای معرفی هنرهای اصیل ایرانی به مردم چه کرده است؟ متأسفانه در این روزها نهادهایی مانند صداوسیما و آموزش‌وپرورش که مسئول اصلی فرهنگ‌سازی در جامعه هستند و قرار است ذوق مردم را به سمت امر متعالی هدایت کنند به ابتذال کشیده شده است.

این هنرمند که سابقه همکاری با کمیسریای عالی سازمان ملل را نیز در کارنامه حرفه‌ای خود دارد گفت: در جامعه ما هنوز جا نیافتاده است که می‌توان از راه هنر امرار معاش کرد. این فرهنگسازی را اما باید رسانه ملی بکند که نمی‌کند.

رفعتی در ادامه گفت: وقتی با چندقوطی رنگ و یک ورقه مقوا می‌توان اثری خلق کرد که در آن‌سوی مرزهای ایران به قیمتی بالغ بر میلیون‌ها تومان خریداری می‌شود آیا بهتر نیست که بر روی این گونه هنرها که از دل فرهنگ ایرانی برخواسته است سرمایه‌گذاری کرد تا راه اشتغال‌زایی را برای این جامعه مستاصل و بیکار فراهم کنند.

ترس از رقیب

خبرنگار مهر در ادامه گفت‌وگو با این تذهیبگر جوان فسایی از مشکلات فضای آموزشی این هنر نیز پرسید که رفعتی این گونه پاسخ داد: متأسفانه عدم رونق فضای کسب‌وکار در حوزه هنرهای سنتی مثل همین تذهیب تا حدودی به خود اساتید هم باز می‌گردد. بیشتر آن‌ها تمامیت‌خواه هستند و حاضر نیستند تکنیک‌های این فن را به افراد بیشتری بیاموزند چرا که فکر می‌کنند در این صورت برای خود رقیب خلق کرده‌اند!

مهدی ظهرابی، دیگر تذهیب‌گری است که گلایه خود را از وضعیت بازار کالاهای مشابه خارجی این چنین بیان کرد و کفت: از آنجایی که تولید یک اثر هنری، نیازمند صرف هزینه‌هایی است، که در طولانی مدت و در صورت فروش اثر به درآمد بدل می‌شود، نبود بستر مناسب برای فروش آثار خود دلیلی برای عدم کارآفرینی ست. نبود نمایشگاه‌های دائمی و نیز عدم حمایت متولیان امر، باعث شده که کارآفرینی در این حوزه عقیم بماند و پتانسیل‌های موجود در این امر، به فعلیت درنیاید.

این مدرس هنرهای سنتی معتقد است: استفاده از هنرهای سنتی، شرایطی را می‌طلبد که بایستی توسط اتاق فکرهایی چون انجمن صنایع دستی و نیز اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری ایجاد شود.

ظهرابی با اشاره به اینکه تغییر شیوه زندگی در استفاده از محصولات لوکس و مدرن به محصولات سنتی، نوعی فرهنگ سازی را می‌طلبد گفت: فرهنگ‌سازی باید هم پا و در درجاتی فراتر از فرهنگ مهاجم وارداتی، شیوه‌ی استفاده از محصولات را در مصرف کننده تغییر دهد. این امر با تبلیغات محصولات فرهنگی و سنتی امکان پذیر است.

او در ادامه گفت: استفاده از کالای فاخر ایرانی نیازمند ایجاد شرایط فرهنگی است که مصرف کننده با تکیه بر باورهای فرهنگی و نیازهای روزمره اقدام به استفاده از کالای فرهنگی نماید وقتی کالاهای وارداتی با ایجاد بستر مناسب، شرایط را برای فروش محصولات خود مهیا می‌نمایند، مصرف کننده اهتمام به خرید چنین کالاهایی که به وفور در دسترس خود میبیند، می‌نماید و کالای فرهنگی که با صرف هزینه توسط هنرمند تولید شده است، در درجه‌ای از اهمیت قرار نمی‌گیرد که توسط مصرف کننده خریداری و مورد استفاده قرار بگیرد.