گذری بر بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلام

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: کتاب «بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی» به تازگی روانه روانه بازار نشر شده است.

این اثر نوشته مشترک «سید سعید زاهدانی» و «مریم مومنی» است که به همت مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا روانه بازار نشر شده و تلاش می کند دیدگاه های متفاوتی را نسبت به مساله علوم انسانی، علوم اجتماعی مطرح کند.

در مقدمه این کتاب آمده است: علم پدیده ای فرهنگی است. هر فرهنگ مبانی فکری و بنیادی یا به عبارتی، جهان بینی و جهان شناسی مربوط به خود را دارد؛ از این رو، نمی توان علم را جدای از این مبانی فکری و فرهنگی تصور و ارزیابی کرد. همه عقلای عالم در این موضوع اتفاق نظر دارند که ورود هر نوع پیش داوری در دریافت واقعیت مذموم و نکوهیده است، این بدان معنا نیست که گرایش های فرهنگی در تولید علوم دخالتی ندارند.

گرایش ها و بینش های فرهنگی بر مبانی هر علمی حاکمیت دارند و در حوزه علوم انسانی و اجتماعی این امر بسیار واضح تر و روشن تر است. نوع جهان بینی و جهان شناسی در نوع تولید علم اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد. این امر به ویژه در علم جامعه شناسی بسیار گسترده قابل ملاحظه است.

اندیشمندان مختلف این رشته با نوع جهان بینی و جهان شناسی خود به تولید نظریه پرداخته اند، از این رو تنوع بسیار وسیعی در نظریات جامعه شناسی به چشم می خورد. برای مثال نظریه پردازان کلاسیک جامعه شناسی که همگی به تفسیر و تحلیل حادثه بسیار مهم و فراگیر ظهور، بقا و آینده تمدن مدرن پرداخته اند، بر اساس مبانی فکری خود تحلیل های گوناگونی ارایه کرده اند. این تحلیل ها به گونه ای با هم متفاوت است که گاهی ضدیت و تضاد عمیقی را نشان می دهد و موضع گیری های بسیار متباینی را بر اساس خود به کارگزاران اجتماعی تکلیف می کند؛ برای مثال مکاتب سرمایه داری و مارکسیستی.

هرچند برخورداری از یک زمینه فرهنگی وجه تشابهاتی را در نظریات نشان می دهد، اما در همان یک فرهنگ هم تنوع نظریه پردازی ها به گونه ای است که اختلاف نظرها و موضع گیری های عمیقی را به دنبال خود می آورد. برای مثال بین سنت اروپایی و آمریکایی در این رشته اختلافات چشمگیری وجود دارد و در هر یک از این دو سنت گفته شده باز اختلافاتی مشاهده می شود. مثلا بین جامعه شناسی آلمان، فرانسته و انگلستان در اروپا تفاوت های روشنی قابل مشاهده است.

بر پایه این گزارش، کتاب «بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی» از پنج فصل تشکیل شده است. فصل اول این اثر «جهان بینی و جهان شناسی جامعه شناسان کلاسیک» نام دارد که طی آن در مورد جامعه شناسانی چون «کارل مارکس»، «جرج زیمل»، «امیل دورکیم»، «ماکس وبر» بحث به میان آمده است.

فصل دوم کتاب «جهان بینی و جهان شناسی جامعه شناسان معاصر» نام دارد و طی آن در مورد نظرات و آرای افرادی چون «آلفرد شوتس»، «تالکوت پارسونز»، «هربرت بلومر»، «یورگن هابرماس»، «میشل فوکو»، «ژان بودریلارد»، «ژاک دریدا»، «پی یر بوردیو»، «آنتونی گیدنز» مطالبی به رشته تحریر در آمده است.

فصل سوم کتاب با عنوان «جهان بینی و جهان شناسی متفکرین اسلامی» بعد از ارایه مقدمه به بررسی آراء و نظرات «فارابی»، «ابن خلدون»، «علامه طباطبایی»، شهید «سید محمدباقر صدر»، شهید آیت الله «مرتضی مطهری»، آیت الله «مصباح یزدی»، آیت الله «جوادی آملی»، مرحوم آیت الله «سید منیرالدین حسینی الهاشمی» پرداخته است.

چهارمین فصل این اثر «اندیشمندان اسلامی ساکن در فرهنگ غرب مدرن» نام گرفته است که طی آن در مورد «اسماعیل راجی الفاروقی»، «سید محمد نقیب العطاس»، «ضیاء الدین سردار»، «مسعود العالم چودری»، سخن به میان آمده است. اما فصل پایانی کتاب که اختصاص به نتیجه گیری دارد، در مورد مباحثی نظیر «عالم غیب و مشهود»، «عالم تکوین»، «تاریخ»، «جامعه، «انسان» صحبت شده و در پایان ارتباط بین عوامل فوق مورد بررسی نویسندگان قرار گرفته است.

گفتنی است کتاب «بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی» به همت انتشارات «آفتاب توسعه» ناشر اختصاصی آثار مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر شده است. این کتاب با شمارگان 500 نسخه و در 350 صفحه به بهای 42 هزار تومان روانه بازار نشر شده است.

پایان پیام/248