سناریوی سهمیه بندی بنزین از خرداد ماه/ رسیدن به نرخ فوب خلیج فارس، شاید زمانی دیگر/ قاچاق سوخت همچنان جذاب خواهد بود؟

افزایش میزان مصرف بنزین در سال گذشته باعث شد تا یکبار دیگر موضوع بازگشت کارت‌های سوخت و سهمیه بندی بنزین مطرح شود. با توجه به اینکه بسیاری از کارشناسان یکی از دلایل افزایش مصرف بنزین را قاچاق آن به کشور‌های اطراف می‌دانستند بنابراین موضوع افزایش قیمت بنزین آزاد نیز مطرح شد. خبر‌های منتشر شده حکایت از آن دارد که احتمالاً بنزین از اول خرداد ماه سال جاری به دو نرخ سهمیه‌ای و آزاد عرضه شود. پرسش مهم این است که در صورت دو نرخی شدن بنزین، قیمت آن چقدر خواهد بود؟

به گزارش تابناک اقتصادی، در خرداد ماه ۱۳۹۴ بود که سهمیه بندی بنزین حذف شد و از آن تاریخ به بعد بنزین تک نرخی و به قیمت هر لیتر ۱۰۰۰ تومان عرضه شد. با حذف سهمیه بندی بنزین از تعداد افرادی که از کارت‌های سوخت جهت سوخت گیری استفاده می‌کردند به شدت کاسته شد و افراد بیشتر ترجیح می‌دادند که از کارت‌های سوخت جایگاه داران جهت سوخت گیری استفاده کنند. با کاهش میزان استفاده از کارت‌های شخصی بنزین، موضوع حذف کارت‌های سوخت کلید خورد. حذفی که عده‌ای مخالف و عده‌ای موافق داشت.

موافقان معتقد بودند که با تک نرخی شدن بنزین دیگر نیازی به استفاده از کارت‌های سوخت نیست و باید این کارت‌ها حذف شوند، اما مخالفان معتقد بودند که حذف کارت‌های سوخت باعث از بین رفتن شفافیت و قاچاق بیشتر بنزین خواهد شد. همچنین مخالفان معتقد بودند که در آینده با مصرف بی رویه بنزین احتمالاً دوباره نیاز باشد که این کارت‌ها به چرخه مصرف سوخت باز گردند. به هر صورت، نهایتا شورای نگهبان نیز رای به ماندن کارت‌های سوخت داد، اما همان گونه که عنوان شد با تک نرخی شدن بنزین استفاده از این کارت‌ها به شدت کاهش یافت.

بعد از گذشت چند ماه از حذف کارت‌های سوخت از چرخه مصرف سوخت، میزان مصرف بنزین رفته رفته افزایش یافت. آمار‌ها نشان می‌دادند در حالی که در سال ۱۳۹۴ میزان مصرف بنزین روزانه ۷۱ میلیون لیتر بود این میزان در سال ۱۳۹۵ به ۷۴.۷ میلیون لیتر در روز رسید. مقایسه مصرف روزانه بنزین در سال ۱۳۹۵ با سال‌های قبل از ۱۳۹۴ نشان می‌داد که مصرف روزانه بنزین رشد قابل توجهی داشته است.

در سال گذشته اتفاق دیگری نیز باعث شد تا آمار‌های مصرف بنزین از حالت طبیعی خود خارج شود. با کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار، قاچاق بنزین به کشور‌های همسایه توجیه اقتصادی یافت. به همین جهت، آمار مصرف روزانه بنزین در کشور به حدود ۹۵.۸ میلیون لیتر رسید که در مقایسه با سال ۱۳۹۶ رشد ۱۳ درصدی را نشان می‌داد.

سودمندتر شدن قاچاق بنزین نسبت به گذشته و افزایش آمار مصرف بنزین در سال ۱۳۹۷، مسئولین را به فکر بازگرداندن دوباره کارت‌های سوخت به چرخه مصرف انداخت و زمزمه‌های آن از زمستان سال گذشته آغاز شد.

روز دوشنبه مورخه ۲۶ فروردین ۱۳۹۸ بود که خبرگزاری فارس به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که تا کمتر از یک ماه دیگر بنزین دو نرخی و دوباره سهمیه بندی خواهد شد. این خبر در مورخه ۲۸ فروردین ۱۳۹۸ از سوی محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری به نوعی رد شد و وی طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی روی سناریو‌های مختلف قیمت بنزین بحث شد، اما تصمیم نهایی در این زمینه هنوز گرفته نشده است. هر چند خبر سهمیه بندی و دو نرخی شدن قیمت بنزین به نوعی از سوی رئیس دفتر رئیس جمهور رد شد، اما در همان روز خبری منتشر شد که دوباره موضوع افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن را قوت بخشید. خبر منتشر شده حکایت از آن داشت که آیین نامه نهایی افزایش ۹.۵ درصدی قیمت CNG تدوین و جهت اجرا در دستور کار قرار گرفته است؛ بنابراین با توجه به این شرایط، قیمت CNG از اول خرداد ماه سال جاری از ۴۱۴ تومان در مترمکعب به ۴۵۳.۲ تومان در مترمکعب افزایش خواهد یافت.

اردشیر دادرس رئیس انجمن جایگاه داران گاز مایع فشرده CNG طی مصاحبه‌ای در مورد این افزایش قیمت CNG گفت: البته در این مصوبه سه شرط برای افزایش قیمت CNG در نظر گرفته شده که سهمیه بندی و افزایش منطقی قیمت بنزین یکی از این شروط خواهد بود. وی همچنین با اشاره به اینکه ۹۵ درصد از تاکسی‌ها دوگانه سوز هستند و ۷۵ درصد خودرو‌های عمومی گازسوز هستند، گفت: انتظار ما بر این است که قیمت CNG معادل ۲۰ درصد قیمت بنزین باشد؛ بنابراین اگر قرار باشد که قیمت CNG معادل ۲۰ درصد قیمت بنزین باشد پیش بینی می‌شود که قیمت بنزین سهمیه‌ای احتمالاً همان هر لیتر ۱۰۰۰ تومان و قیمت بنزین آزاد به ۲۲۵۰ تومان افزایش یابد. در این صورت قیمت فعلی بنزین ۱۲۵ درصد رشد خواهد داشت و باید گفت: این رشد قیمت برای بنزین آزاد سوپر، بیش از این سطح پیش بینی می‌شود. گفته می‌شود سهمیه خودرو‌های سواری بنزینی روی ۶۰ لیتر و سواری‌های دوگانه سوز روی ۴۰ لیتر و برای خودرو‌های حمل و نقل عمومی و خودرو‌های ویژه مانند آمبولانس‌ها بیشتر خواهد بود.

البته قیمت‌های محاسباتی بالا باز هم باعث قاچاق بنزین به کشور‌های حوزه خلیج فارس خواهد شد چرا که طبق اطلاعات موجود در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین در فوب خلیج فارس ۵۵ سنت می‌باشد که با در نظر گرفتن هر دلار ۱۳ هزار تومان می‌توان نتیجه گرفت که قیمت هر لیتر بنزین به پول ملی در کشور‌های حوزه خلیج فارس حدود ۷۱۵۰ تومان می‌باشد؛ بنابراین اگر تصمیم گیرندگان بخواهند قیمت بنزین آزاد را به گونه‌ای تعیین کنند که جلوی قاچاق گرفته شود باید قیمت هر لیتر بنزین را ۷۱۵۰ تومان در نظر بگیرند و این نیز یک سناریوی محتمل برای قیمت بنزین آزاد خواهد بود، اما باید گفت که این موضوع به جهت آثار تورمی بسیار زیاد، احتمالاً منتفی است.

نتیجه آن که آنچه تقریباً قطعیت دارد این است که بنزین از ابتدای خرداد ماه سال جاری دو نرخی خواهد شد و قیمت آزاد آن نیز افزایش خواهد یافت. قیمت بنزین احتمالاً رشد ۱۲۷ درصدی خواهد داشت، اما این رشد هم نخواهد توانست که از قاچاق بنزین به کشور‌های حوزه خلیج فارس جلوگیری کند.