ماه شعبان؛ ماه سم‌زدایی معنوی

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، اکنون خداوند با ربوبیت خود، بعد از رجب با سفره عظیم دیگری بنام سفره شعبان در صدد پذیرایی از ماست تا با آمادگی کامل در کنار سفره عظیم آسمانی، یعنی رمضان‌المبارک حاضر شویم.

خداوند متعال حساس است که بنده‌اش از فیض بزرگ رمضان‌المبارک محروم نشود و آن به رجب و شعبان بسته شده است. این دو ماه مثل دوران قرنطینه و سم زدایی است. بعد از دوران سم‌زدایی، بدن در آمادگی کامل است. رجب و شعبان تصفیه‌خانه است. در شعبان با چهار چیز سم‌زدایی می‌کنند: روزه، استغفار، صدقه و دعا؛ و لذا این چهار عمل، ثواب مضاعف در شعبان دارد. رسول خدا این امور را در ماه‌های دیگر نیز انجام می‌داد، ولی در ماه شعبان به طور ویژه به آن‌ها اهتمام می‌ورزید، به همین جهت در دعای این ماه (صلوات شعبانیه) آمده که رسول خدا «یدأب فی صیامه و قیامه فی لیالیه و ایّامه». (رسول خدا بر روزه روز‌ها و شب زنده‌داری شب‌های این ماه مداومت و کوشش فراوان داشت).

قدر این ماه را بدانیم. در شأن آن همین بس که رسول خدا فرمود: شعبان ماه من است. خداوند رحمت کند بر کسی که در این ماه کمک کار من باشد: «شعبان شهری رحم الله من اعاننی علی شهری» یعنی هرکاری من کردم او هم بکند. یعنی روزه گرفتن در این ماه، مدیون کردن رسول خدا (ص) است و آن حضرت در حساس‌ترین روز، دین خود را ادا می‌کند. این کمک شخصی نیست. می‌خواهد ما را بالا ببرد تا امت از رمضان محروم نشود. در این ماه امیرالمؤمنین (ع)، بزرگ کمک کار پیامبر بود. به حدی که فرموده از آن روزی که منادی رسول خدا را شنیدم که مسلمان‌ها را به روزه ماه شعبان دعوت می‌کرد، روزه این ماه از من فوت نشده است: «مَا فَاتَنِی صَوْمُ شَعْبَانَ مُنْذُ سَمِعْتُ مُنَادِیَ رَسُولِ اللَه صلّی‌الله‌علیه‌وآله» (زاد المعاد، جلد ۱، صفحه ۴۳) خداوند با لطف و کرم خود ثواب عبادات را در شعبان مضاعف کرده تا مسلمان‌ها با طهارت و آذوقه بیشتر به سفره رمضان المبارک حاضر شوند.

فضیلت استغفار و روزه و دعا در شعبان

استغفار در این ماه ثواب فوق‌العاده دارد. هفتاد استغفار در هر روز شعبان، هفتاد هزار استغفار در ماه‌های دیگر است. روزه نیز ثواب مضاعف دارد و ثواب محیّرالعقول به آن گفته‌اند. برای روزه این ماه خیلی تاکید شده و عجیب این است که برای روزه هر روز در اخبار مفصل، فضیلتی ذکر شده است.

امام صادق (ع) فرمود: «مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهًْ وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ نَظَرَ اَللَه إِلَیْهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهًْ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا وَ دَامَ نَظَرُهُ إِلَیْهِ فِی اَلْجَنَّهًْ وَ مَنْ صَامَ ثَلاَثَهًْ أَیَّامٍ زَارَ اَللَهَ فِی عَرْشِهِ مِنْ جَنَّتِهِ کُلَّ یَوْمٍ.»؛ هر که نخستین روز از ماه شعبان را روزه بدارد، بی‌گمان بهشت بر او واجب شود؛ هر که دو روز را روزه بدارد، خداوند در سرای دنیا در هر روز و شبی به او بنگرد و نگریستن خویش را در بهشت نیز از او برنگیرد؛ و هر که سه روز روزه بدارد، خداوند را در بهشت او هر روزه بر روی عرش زیارت کند. (ثواب الأعمال، جلد ۱، صفحه ۵۹) همچنین فرمود: «مَنْ صَامَ ثَلَاثَهًْ أَیَّامٍ مِنْ آخِرِ شَعْبَانَ وَ وَصَلَهَا بِشَهْرِ رَمَضَانَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ.»؛ هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و آن را به ماه رمضان متصل کند، خداوند پاداش روزه دو ماه متوالی را برای او می‌نویسد. (همان) دعا‌های این ماه از مهم‌ترین و با عظمت‌ترین ادعیه معصومین است و غفلت از آن‌ها خسارتی بس بزرگ است.

رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «یک بار از ایشان (امام خمینی) سؤال کردم که در میان دعا‌های معروف، به کدامیک از آن‌ها بیشتر اُنس یا اعتقاد دارید؟ ایشان بعد از تأملی فرمودند: «دعای کمیل و مناجات شعبانیه» ایشان ادامه می‌دهند: «وقتی که شما به این دو دعا مراجعه می‌کنید، با اینکه دعا‌های دیگر هم - مثل ابوحمزه ثمالی و یا دعای امام حسین در روز عرفه و دعا‌های فراوان دیگر - برقراری رابطه با خداست؛ اما در این دو دعا و مناجات، حالت استغفار و انابه و استغاثه و تضرع به پروردگار را به‌شکل عاشقانه آن مشاهده می‌کنید. دعای کمیل هم مناجاتی با خدای متعال است و رابطه محبت و عشق میان بنده و معبود را ترسیم می‌کند و این همان چیزی بود که امام بزرگوار ما، روح و دل خود را از آن روشن و منوّر می‌داشت.»

اهمیت صدقه در این ماه

این ماه بر خلاف سایر ماه‌ها یک ویژگی عجیب دارد و آن اینکه هرکس در این ماه صدقه بدهد خداوند آن صدقه را تا قیامت پرورش می‌دهد و آنچنان برمی‌گرداند که به عقل و تصور انسان نمی‌رسد و لذا اهل محشر تاسف دارند که چرا در شعبان صدقه نداده‌اند. علت این تاکید این است که خداوند حساس است که مسلمان‌ها در ماه رمضان، بدون موانع استجابت دعا و بدون موانع قبولی اعمال حاضر شوند تا سرنوشت خوبی برای آن‌ها در ماه رمضان نوشته شود. صدقه آثار حرام واقعی را از بین می‌برد و در انسان برای عنایات خداوندی قابلیت درست می‌کند.