نقد پیش‌فرض های میکونوس علیه ایران

خبرگزاری فارس ـ تاریخ: محسن کاظمی نویسنده کتاب «نقاشی قهوه خانه» در مقدمه کتاب به پیش‌فرضی که عموما اپوزیسیون جمهوری اسلامی ایران از دادگاه میکونوس ساخته اشاره کرده است. خبرگزاری فارس برای معرفی این کتاب که در چند شماره منتشر می‌شود نخست به پیش‌فرض‌هایی که روایت شده می‌پردازد تا محققین با این پیش‌فرض‌ها و پیش‌ساخته‌ها آشنا شوند.

پیش ساخته‌ها

پس از وقوع ماجرای میکونوس در مدت ۲۶ سال، جدای از اخبار، یادداشت‌ها و گزارش‌های به‌روز کتاب‌ها ، مقالات، سخنرانی‌ها، فیلم‌های مستند و ... در غرب، خاصه در آلمان، منتشر شده‌اند. اما در ایران پژوهشگران نسبت به این واقعه منفعل بوده‌اند؛ و جز اشاره‌های محدود در دو کتاب و چند مقاله، پژوهش در خور اعتنایی در موضوع و مسئله میکونوس نمی‌توان سراغ گرفت. در این قسمت اشاره مرورواری به این منشورات شده است.

۱. مهم‌ترین منبع در خصوص ماجرای میکونوس، حکم دادگاه میکونوس است. این حکم حدود ۴۰۰ صفحه است. آقای هانس - یواخیم اریگ وکیل کژال عبدلی (همسر فتاح عبدلی) بر یکی از نسخ منتشر شده مقدمه‌ای نوشته است. در کتابی که پیش روی دارید به ضرورت به این حکم استناد، و در قسمت مستقلی (بوم سیزدهم) به آن پرداخته شده است.

٢. کتاب هنوز در برلن قاضی هست، با چهار فصل (فصل اول: مقدمات ترور و ترور، فصل دوم: پس از ترور، فصل سوم: دادگاه، فصل چهارم: برخورد با دادگاه) در ۲۶۴ صفحه، نوشته سه نفر از اعضای «آرشیو اسناد و پژوهش‌های ایران - برلن» به نام‌های پاینده، خداقلی و نوذری است. گزارشی است از سه سال برگزاری دادگاه، و آن‌طور که خود نوشته‌اند دو نفر از ایشان تقریباً در تمامی جلسات دادگاه به عنوان تماشاچی حاضر بوده‌اند.

با بررسی دقیق این کتاب می‌توان دریافت گزارش ارائه‌شده تلاشی است برای مقصر قلمداد کردن ایران در پرونده ماجرای میکونوس. برای این منظور دارابی را سیبل قرار داده است.

به عبارتی دیگر کتاب جورچینی است که با خدمات و همکاری‌های دارابی با دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی ایران، مانند وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و سازمان حزب‌الله لبنان کامل می‌شود، تا خواننده در محکومیت وی تردید نکند.

۳. سیستم جنایتکار، استاد منتخبی از دادگاه میکونوس در ۳۰۹ صفحه است، که ترجمه همان سه نفر عضو آرشیو اسناد و پژوهش‌های ایران است. اسنادی که بیشترین تمرکز آن بر شهادت‌های فردی به نام ابوالقاسم مصباحی است، تا بتواند جنایت رخ داده در میکونوس را یک جنایت سیستماتیک دولتی از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران جلوه دهد.

۴. کتاب ۵۰۸ صفحه‌ای ترور به نام «خدا»، نوشته پرویز دستمالچی است. کسی که خود در شام آخر میکونوس حضور داشت، اما از ترور جان سالم به در برد! این کتاب سراسر ضدیت با نظام جمهوری اسلامی ایران است.

پرویز دستمالچی

عصبانیت نویسنده از این نظام، مانع شده که او بتواند بی‌طرفانه به پرونده میکونوس بپردازد. دستمالچی در پی آن است که بگوید پشت عملیات تروریستی میکونوس یک حکومت ایدئولوژیک (نظام ایران) قرار دارد. از او خواهید خواند که چگونه خبرنگاری آلمانی را قربانی مقاصدش کرده است، گرچه او این امر را به پای ذکاوت و زرنگی خود گذاشته، اما در واقع حریم‌های اخلاقی را از بین برده است. در کتاب خاطرات دارابی به آثار دستمالچی پرداخته شده و سؤالاتی در برخی افعال، آرا و رفتارهای ایشان درانداخته شده است.

۵. کتاب بخشی از اسناد (میکونوس)، سپتامبر ۹۲ - آوریل ۹۷ نیز از پرویز دستمالچی است. او در این کتاب ۲۰۶ صفحه‌ای بدون ساختاری مناسب بریده‌های مطبوعات فارسی زبان و اپوزیسیون را کنار هم قرار داده است، عناوین کتاب عبارتند از: از ترور تا شروع دادگاه، شروع دادگاه میکونوس، برخی از مصاحبه‌ها و مقالات در رابطه با نقش سازمان مجاهدین، از کیفرخواست تا صدور حکم دستگیری علی فلاحیان، شهادت آقایان بنی‌صدر و شاهد C و رأی دادگاه، در پایان کتاب هم عکس‌های مرتبطی گنجانده ‌شده‌اند.

۶. نوربرت زیگموند که با دستمالچی تنگاتنگ همکاری رسانه‌ای داشت، از خبرنگارانی بود که درباره پرونده میکونوس بسیار تحقیق کرد، از او گزارش‌هایی در رسانه‌های آلمان منتشر شده است. به برخی فعالیت‌های او در متن کتاب اشاره شده است. او چنان در پرونده میکونوس غرق شد که رساله دکتری خود را هم به همین موضوع اختصاص داد و از آن دفاع کرد. رساله دکتری زیگموند با عنوان «محاکمه میکونوس، محاکمه تروریست‌ها تحت نفوذ سیاست خارجی و سرویس های اطلاعاتی.»

«دیالوگ غیرانتقادی آلمان با ایران» در قالب کتابی ۵۳۶ صفحه‌ای به سال ۲۰۰۱م منتشر شد. عناوین فصول مختلف این کتاب عبارتند از «اهداف و عوامل تعیین‌کننده سیاست آلمان در قبال ایران سوء قصد به وضعیت اطلاعات دولت فدرال پس از سوء قصد»، «آزادی عمل و استراتژی‌های دولت فدرال در فاصله زمانی سوءقصد تا اعلام جرم»، «قوه قضاییه تحت فشار – مراحل اعمال نفوذ در فاصله زمانی اعلام جرم تا نقطه عطف محاکمه میکونوس ( ۹۳/۵- ۹۵/۱۲)، «نقطه عطف دادگاه میکونوس و انطباق استراتژیک در بُن و تهران (۹۶/۳- ۹۵/۱۲) و «مرحله پایانی در دادگاه میکونوس». دکتر زیگموند حدود ۶۰ صفحه از فصل آخر را به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری اختصاص داده، و در پایان مجموعه‌ای از اسناد، صورت‌جلسه مصاحبه‌ها و فهرست منابع را ارائه کرده است.

مرکز اسناد حقوق بشر ایران، نهاد و سازمانی وابسته به جریان اپوزیسیون است که در نیوهیون یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایالت کنتیکت در کشور آمریکا قرار دارد، در مرداد سال ۱۳۸۶ کتابچه‌ای با عنوان قتل در میکونوس به دو زبان انگلیسی و فارسی در ۳۸ صفحه منتشر کرد. این کتابچه (جزوه / نشریه) با نگاهی یک‌سویه به تجزیه‌وتحلیل ترور در میکونوس پرداخته است. منابع دست اول این کتاب شامل مصاحبه‌هایی محدود با تعدادی از شاهدان عینی (مانند مهدی ابراهیم‌زاده، و پرویز دستمالچی) است، اما بیشترین اتکای کتاب بر منابع دست دوم قرار دارد. این کتاب تکرار و چینش اجمالی دیگری از کتاب‌های بالا است، که دستاوردی قابل‌تأمل در پی ندارد. نکته مهم این کتاب آن است که مشاور اصلی پروژه آقای دستمالچی است.

۸. ویلهلم دیتل از محققان «مؤسسه تحقیقات تروریسم و سیاست امنیتی اسن» خبرنگاری بود که در خصوص دادگاه میکونوس مطالب متعددی در نشریات مجله فوکوس) منتشر می‌کرد. او کتابی با عنوان در «تاریخچه BKA» نوشته، و فصل اول آن را به پرونده میکونوس اختصاص داده است. وی در سیزده صفحه به چگونگی عملیات ترور و نقش سرویس اطلاعاتی فدرال در کشف اطلاعات پرداخته است.

۹. ویلهلم دیتل به همراه کای‌هیرشمان و رولف توفوفن، در سال ۲۰۰۶ کتابی با عنوان دائرةالمعارف تروریسم منتشر کرده، و تروریسم در جهان را به‌زعم خود تقسیم‌بندی کرده‌اند. تروریسم دیروز و امروز، تروریسم ملی - قومی، تروریسم سوسیال انقلابی، تروریسم دولتی، اسلامیسم و جهادیسم به عنوان ایدئولوژی‌های فراگیر در جهان، جهادیسم در عمل، اشکال اجرایی تروریسم و نظریه‌های مبارزه ، عناوین فصل‌های این کتاب را تشکیل می‌دهند. به پرونده میکونوس در فصل چهارم پرداخته شده است.

۱۰. رؤیا حکاکیان نویسنده ایرانی و یهودی‌تبار مقیم آمریکا، داستانی به زبان انگلیسی با عنوان قاتلان قصر فیروزه منتشر کرده است. او پیش‌ازاین به کتاب سفر از سرزمین نه شناخته می‌شد. کتابی که به شکل‌گیری انقلاب اسلامی در ایران پرداخته است، پرداختی که در آن وضعیت جامعه یهود در ایران آن دوره را نشان می‌دهد.

دارابی در خاطراتش گفته است که در سال آخر زندان ویلهلم دیتل می‌خواست واسطه مصاحبه خانم حکاکیان باوی شود، حکاکیان در مصاحبه با رادیو زمانه در خصوص ارتباطش با جریان میکونوس می‌گوید «من اصلاً احساس مسئولیت نداشتم نسبت به این جریان، تنها فکر کردم داستان خیلی قشنگی است!» جالب است که در پشت حرکت خانم حکاکیان، نیز آقای دستمالچی قرار دارد.

حکاکیان در گفت‌وگویی با رادیو فردا می‌گوید «آقای پرویز دستمالچی که خودش یکی از بازماندگان این قتل است شبی در خانه ما میهمان بود. بعد از اینکه شروع کرد در مورد این داستان صحبت کردن من احساس کردم که پرویز خودش قصه‌گویى و راوی خیلی خوبی است». حکاکیان متأثر از دستمالچی است و نمی‌تواند داستان خود را بی‌طرفانه پیش ببرد. او اتهاماتی چون عضویت دارابی در وزارت اطلاعات و سپاه را که هیچ‌گاه از سوی دادگاه ثابت نشد به دارابی نسبت می‌دهد، او نیز همچون دیگر نویسندگان اپوزیسیون در تلاش است تا در روایت خود ثابت کند که جنایت میکونوس از سوی حاکمیت ایران هدایت می‌شد. او برای مستند کردن این منظور همان راهی را می‌رود که دادگاه میکونوس رفت؛ یعنی مصاحبه با ابوالقاسم مصباحی حکاکیان به اعتبار گفته‌های شاهد C بر این ادعاست که دستور قتل‌ها از قصر فیروزه یا همان کمیته امور ویژه («کمیته) ساخته و پرداخته شاهد C صادرشده است.

۱۱. تشکیلاتی با عنوان کمیته اپوزیسیون ایرانی در تبعید علیه ترور، چهار جلد کتاب درباره قضیه میکونوس منتشر کرده است، که مجلدات اول و دوم برای این پژوهش دست‌یاب نشدند. در جلد سوم این مجموعه عکس‌هایی از کشته‌شدگان میکونوس، گزارش‌ها و اسنادی از فعالیت‌های دانشجویی دارابی، اسناد مربوط به واقعه خوابگاه ماینتس، استاد اقدامات دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی آلمان در پرونده میکونوس ارائه‌شده است. در جلد چهارم گزارش اداره حراست از قانون اساسی، گزارش کارگروه ایران در این اداره ، کیفرخواست دادستان کل، صورت‌جلسه روند دیدار فلاحیان توسط «BKA» و بریده‌هایی از روزنامه‌ها درباره ماجرای میکونوس از اکتبر ۹۳ تا مه ۱۹۹۴ ارائه شده است. شاید پرسش مهم آن باشد که این کمیته چطور قبل از اعلام رأی دادگاه به این اسناد دست‌یافته و در مصونیت آن‌ها را منتشر کرده است؟ آیا بیم آن نمی‌رود که چنین امری بر روی افکار عمومی و سیستم قضائی آلمان تأثیر بگذارد؟

۱۲. کتاب چالش‌های روابط ایران و غرب: پرسی روابط ایران و آلمان (از وحدت در آلمان تا بحران میکونوس)، کتابی است از سید حسین موسویان که به روابط ایران و آلمان پرداخته است. او که درهنگام واقعه میکونوس سفیر وقت ایران در آلمان بوده، پس از واقعه ترور در معرض پیامدها و حواشی این واقعه قرار گرفته است، او اقدامات خود در محکومیت این واقعه، و تلاش‌های دیپلماتیک ایران در جهت حل این مسئله را شرح داده است. مهم‌ترین بخش کتاب او نحوه قطع روابط اتحادیه اروپا و به‌ویژه آلمان با ایران در اثر صدور رأی دادگاه میکونوس است، و مواضع متقابل ایران را به طور مستند مورد بررسی قرار داده است. این کتاب مهم‌ترین کتابی است که تا به امروز در داخل ایران منتشر شده و مبسوط به موضوع میکونوس پرداخته است.

۱۳. حزب دمکرات کردستان ایران، عنوان کتابی است که محمود نادری در آن به نحوه ایجاد و تکوین این حزب پرداخته است. کتاب در زمره پژوهش‌های تاریخی است که متمرکز بر وقایع و عملکرد حزب دمکرات از بدو تأسیس (سال ۱۳۲۴) تا پایان کنگره پانزدهم (خرداد ۱۳۹۰) است، در فصل ۲۵ کتاب تحت عنوان «شام آخر در میکونوس» ، طی ۱۵ صفحه ماجرای رستوران میکونوس و محاکمه آن مرور شده است.

۱۴. سید کمال‌الدین میر خلف با مقاله («میکونوس» خلأهای حقوقی - نمایش‌های سیاسی) ارزیابی حقوقی و البته مجملی از دادرسی میکونوس دارد. بخشی از مقاله به سیر اجمالی و ژورنالیستی ماجرای میکونوس و دادرسی آن اختصاص دارد. نویسنده در قسمت «الف» به بررسی صلاحیت دادگاه و ایرادات شکلی برگزاری آن ، در قسمت «ب» به ایرادات ماهوی و نقد مستندات و دلایل رأی، و در قسمت (ج) به زمینه‌های سیاسی پرونده نظر دارد. برخی نتایج این مقاله عبارت‌اند از: هزینه هر جلسه دادگاه پنجاه هزار مارکی آلمان، لزوم محاکمه دولت‌ها (در اینجا ایران) در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه، نقض «اصل مصونیت قضایی دولت‌ها» در دادگاه میکونوس، نبود هیچ امکانی برای طرح دفاعیات دولت ایران، تاثیر ملاقات محرمانه بنی صدر با دادستان آلمان بر روند دادرسی دادگاه میکونوس، صلاحیت نداشتن بنی‌صدر برای شهادت «به دلیل بدیهی‌ترین جرایم بین‌المللی یعنی هواپیماربایی در سال ۱۹۸۱ و مشارکت در ترور هزاران نفر در داخل کشورمان [...] ».

از نقاط ضعف این مقاله شعاری بودن، جانبداری، و روشمند نبودن نگارش آن است.

۱۵. مقاله حقوقی دیگر درباره میکونوس با عنوان «دادگاه میکونوس و حقوق بین‌الملل» نوشته جمشید شریفیان است. مقاله در پی آن است که به سه پرسش پاسخ دهد: ۱. آیا دادگاه محلی برلین به لحاظ حقوقی مجاز بوده که به این موضوع رسیدگی کند؟ ۲. آیا چنین دادگاهی می تواند مقامات دولتی را مورد توهین و افترا قرار دهد و علیه آنان حکم صادر کند؟ ۳. آیا اتحادیه اروپا می‌تواند به بهانه میکونوس ایران را متهم به حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر کند؟ شریفیان چنین نتیجه می‌گیرد که بررسی موضوع میکونوس طبق حقوق داخلی و بین‌المللی در دادگاه محلی میکونوس بلامانع است، اما ایراد اساسی آن به محکومیت یک‌طرفه ایران است، بدون آنکه مقامات ایرانی برای پاسخ‌گویی و دفاع به دادگاه دعوت شوند. در این مقاله اشکال دیگر دادگاه در سیاسی شدن آن در طی پنج سال دادرسی است.

۱۶. دکتر باوند استاد دانشگاه امام صادق (ع) و دولت‌آبادی مشاور وقت وزیر خارجه و رئیس گروه مطالعات استراتژیک دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در سال ۱۳۷۶ طی میزگردی به ابعاد حقوقی حکم صادره دادگاه میکونوس پرداخته‌اند.

در گزارش این جلسه به دلیل ذکر نشدن نام کوچک آقایان شرکت‌کننده در میزگرد، به طور صریح مشخص نیست که دکتر باوند و دولت‌آبادی کیستند؟! اما می‌توان با تطبیق دیگر مشخصات ذکرشده در مقاله دریافت، که ایشان دکتر داوود هرمیداس و باوند و فیروز دولت‌آبادی هستند.

سخنان دکتر باوند حول سه محور: ۱. اصل برابری حاکمیت دولت‌ها، ۲. تقابل و نزاکت بین‌المللی ۳، مصونیت مقامات و نمایندگان دولت‌ها، قرار دارد. اما نگاه دولت‌آبادی معطوف به نگرش غرب به انقلاب ایران است، او دادگاه میکونوس را حرکتی هدفمند برای مخدوش کردن چهره ایران قلمداد کرده است. در این گفت‌وگو به موضوع سلاح‌های شیمیایی و گفت‌وگوهای انتقادی ایران با غرب نیز پرداخته‌شده است، در مجموع این میزگرد متأثر از فضای سیاسی روز است.

جالب است که در مقاله و گزارش بندهای ۱۴، ۱۵ و ۱۶ در فضای پس از صدور رأی شفاهی دادگاه در سال ۱۳۷۶ منتشر شده‌اند.

فارس در گزارش‌های بعدی، به بازخوانی بخش‌های دیگری از این کتاب خواهد پرداخت.

انتهای پیام/