سر بالای سدها

خدیجه نوروزی- پول نیوز؛ بارش‌های اخیر و سیل‌ها در کنار اخبار ناخوشایندی که رقم زد موجب شد تا نگرانی‌های عمومی از وضعیت آبی مخازن سدهای کشور تا حدودی برطرف شود تا شرایط نسبت به گذشته کمی بهبود پیدا کند. آمارها نیز نشانگر تغییرات چشمگیری در حوزه آبی است. کل ورودی مخازن کشور از ابتدای سال آبی 98 تا 13 فروردین، 2/44میلیارد مترمکعب بوده که در قیاس با ورودی 2/13میلیارد مترمکعبی سال گذشته با تغییرات 235درصدی مواجهیم.

حجم 9/36میلیارد مترمکعب آب موجود در مخازن کشور (تا 13فروردین) در قیاس با حجم 5/23میلیارد مترمکعبی سال گذشته با تغییرات 57درصدی روبه‌رو بوده که چنین آماری نشان از بهبود وضعیت منابع آبی در حوزه سدها دارد. ظرفیت کل مخازن سدها 50میلیارد مترمکعب است که طبق گفته‌های وزیر نیرو در پی سیلاب‌های اخیر 74درصد حجم مخازن پر شده که نسبت به سال گذشته 27درصد افزایش داشته و پیش‌بینی می‌شود سالی پرآب را در پیش داشته باشیم.

از ابتدای سال آبی 98 میزان خروجی سدهای کشور 2/27میلیارد مترمکعب بوده که در قیاس با خروجی 13میلیارد مترمکعب خروجی سال گذشته با تغییرات 109درصدی روبه‌رو بوده‌ایم که حجم بیشتر آن مربوط به سدهای خوزستان، ازجمله دز و کرخه است.

البته باید به این نکته توجه داشت که در سال آبی جاری حجم وسیعی بارش برف در ارتفاعات مناطق مختلف کشور رخ داده که طبیعتا با گرم شدن هوا و ذوب‌شدن برف موجود در ارتفاعات، ورودی به مخازن ادامه دارد و لذا خروجی از سدها نیز استمرار خواهد داشت که نیاز است تدابیر لازم در این زمینه اندیشیده شود تا از خسارت‌های بعدی پیشگیری شود.

ثروتی که هدر می‌رود

وقوع سیلاب‌های متعدد در کشور موجب جاری شدن میلیون‌ها مترمکعب آب در مناطق مختلف می‌شود که به اعتقاد کارشناسان می‌توان با ایجاد سدهای مربوط و استفاده از فناوری روز، کمبود آب مصرفی را در کشور تأمین کرد. کارشناسان، مدیریت علمی سیلاب را فرصتی برای سیراب کردن سفره‌های زیرزمینی و تدارک آب برای مصارف کشاورزی می‌دانند. باید این نکته را مدنظر داشت که با رخداد یک سیل نمی‌توان وضعیت آب‌های زیرزمینی را به همین راحتی درست کرد و سطح این منابع را بالا آورد چرا که لازمه دستیابی به چنین چیزی، ضرورت تسریع مهار آب‌های سطحی با تکمیل سدها، ساماندهی و لایروبی آب‌بندان‌ها و طرح‌های آبخیزداری است. اطلاعات ورودی و خروجی سدها در سیل اخیر نشان می‌دهد که عدم‌تخلیه بموقع مخازن و طمع آب اندوزی، کارایی برخی سدها هنگام سیل را به‌شدت پایین آورده. در سیل اخیر سدها خوب عمل نکردند، آب آمده را به‌دلیل عدم‌مدیریت مخازن رها کردند؛ مانند وان کوچک یا بزرگی که پر بود و یک قطره آب هم از آن سر ریز می‌کرد.

در بسیاری از مناطق این سیل تخریب کرد و استفاده‌ای از آن نشد. در چنین شرایطی سیلابی که مناطق مختلفی را در‌برگرفته قابل استفاده نیست و به سمت دریاها می‌رود. اینجا این سؤال مطرح است که چه منطقی وجود دارد که از یک سو آب شیرین جاری در رودخانه‌ها را مهار نکنند و از سوی دیگر اجازه دهند که این آب وارد دریا شده و به آب شور تبدیل شود و سپس با هزینه بسیار گزاف آب شور به آب شیرین تبدیل و با انتقال به ترازهای یک‌هزار تا 2هزار متری پمپاژ شود؟