پایه و اساس همه خیرات و سنگ محک شیعه بودن/شیوه یاری امیرالمومنین(ع)

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: یکی از ویژگی هایی که در آموزه های دینی بر آراستگی انسان به آن به کرّات مورد سفارش قرار گرفته، «عفت» است چنان که امیرالمومنین(ع) در حدیثی عفت را برترین عبادت برشمرده اند: «افضل العبادة العفاف»1

و از امام باقر(ع) است که در فضیلت عفت فرمودند: «هیچ عبادتی در پیشگاه خداوند، برتر از عفت در برابر شکم و مسایل جنسی نیست»2.

عِفَّت به معنای پاکدامنی حالتی را در انسان ایجاد می کند که بواسطه آن آدمی را از انجام محرمات باز می دارد، لذا در روایات عفت پایه و اساس همه خیرات و سنگ محک شیعه بودن، معرفی شده است.

واژه عفت در قرآن دو بار برای امور اقتصادی و دو بار درباره امور مربوط به قوه شهوت استفاده شده است. خداوند در آیه ۲۷۳ سوره مبارکه بقره، صدقات را مخصوص نیازمندانی می‌داند که به خاطر خداوند فرومانده‌اند و به دلیل شدت خویشتن‌داری، غنی به نظر می‌آیند. در آیه ششم سوره نساء نیز کسانی را که غنی هستند و اموال یتیمان در دست آنها امانت است، از گرفتن دستمزد از مال یتیمان، با واژه «فَلْیَسْتَعْفِف‏» برحذر می‌دارد.

در آیه ۳۳ سوره نور خداوند کسانی را که به دلیل ضعف مالی توان ازدواج ندارند به عفت‌ورزی توصیه کرده است تا آنان را بی نیاز سازد و در آیه ۶۰ همین سوره زنان سالمندی که از سن ازدواج گذشته‌اند را مجاز به نداشتن حجاب دانسته؛ ولی رعایت عفت را به آنان توصیه کرده است.(3)

شاید برخی عفاف را صفتی زنانه تلقی کرده و با مرزبندی های جنسیتی برای آن حدود و ثغور قائل شوند، در حالی که بنابر تصریح آموزه های دینی در این باره یعنی ضرورت رعایت عفاف بین زن و مرد تفاوتی وجود ندارد و آراستگی به این فضیلت اخلاقی بر همگان لازم است.

یعنی در اصل عفاف، تفاوتى در دو جنس نیست، اما در مصادیق آن تفاوت‌هاى اندکى وجود دارد. قرآن کریم در معرفى ملکه عفاف، هم از مردان تمثیل می‌آورد و هم از زنان؛ هم یوسف(ع) مبتلا می‌شود و با عفاف نجات می‌یابد و هم مریم(ع). لذا از چهار آیه قرآن که ماده «عفاف» در آنها به کار رفته، سه مورد دستور عفاف عام است و شامل مرد و زن می‌شود و فقط در یک آیه خطاب مخصوص جنس مؤنث است: «وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتى‏ لا یرْجُونَ نِکاحاً فَلَیسَ عَلَیهِنَّ جُناحٌ أَنْ یضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزینَهٍ وَ أَنْ یسْتَعْفِفْنَ خَیرٌ لَهُنَّ وَ اللَّهُ سَمیعٌ علیم» (نور، ۶۰).4

شیوه یاری امیرالمومنین(ع)

حجت الاسلام والمسلمین «ناصر رفیعی» در سخنانی با عنوان «یاری امیرالمومنین(ع)» اظهار کرد: یکی از مهمترین عبادات، عفت است؛ امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه، نامه 45 خطاب به عثمان بن حنیف می فرمایند: «مردم، علی را با چهار چیز یاری کنید، تقوا (ترک گناه)، تلاش و کوشش، عفت (کنترل شهوت و ناتوان نبودن در کنترل قوای شهوانی) و سداد (استواری)».

این استاد اخلاق تصریح کرد: ایشان نمی گویند مثل من غذا بخورید (شما بهترین ها را بخورید)، نمی گویند مثل من لباس بپوشید چراکه ایشان به قدری لباس هایشان را وصله زده بودند که دیگر جایی برای وصله جدید باقی نبود.

وی خاطرنشان کرد: اساساً ایشان تاکید دارند شما نه بر غذا و نه بر لباس، مانند من قادر نیستید؛ حتی سفره افطار امام حسن و امام حسین علیهماالسلام با امیرالمومنین(ع) متفاوت بود و این سیره به حضرت امیر(ع) اختصاص داشت. تاکید ایشان بر یاری خود با این چهار خصیصه است که یکی از آنها عفت است.5

وجود عفت به قدری در سبک زندگی ضروری است که امیرمومنان(ع) در بیان برکات و آثار آن می فرمایند: «هنگامی که خداوند خیر و خوبی برای بنده اش بخواهد، به او توفیق می دهدکه در برابر شکم و شهوت پرستی عفت پیدا کند.»6

راه های آراستگی به عفاف

محافظت از فکر و کنترل آن از وسوسه‌هاى شیطانى موجب عفاف روح و روان انسان می‌شود که نتیجه آن در اعمال و گفتار و رفتار انسان مشهود است. امام علی(ع) می‌فرماید: «فکر به نیک انسان را به آن عمل وا می‌دارد».7

در اهمیت کنترل فکر از علی(ع) روایت شده: «دل انسان از فکر به گناه روزه باشد، بهتر است از اینکه شکم او از طعام»8

و در تأثیر اندیشه انسان بر ظاهر او پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «هر گاه دل انسان پاک باشد، جسم او نیز پاک است و اگر دل انسان ناپاک و آلوده شود، جسمش نیز به آلودگى کشیده می‌شود» 9

پی نوشت ها:

1-اصول کافی، ج 2، ص 79؛

2-همان؛

3-دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت(ع)؛

4-پایگاه علمی اعتقادی فرهنگی الشیعه؛

5- http://vaezin.com/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/

6- غرر الحکم، شماره 4114؛

7- همان، ص56؛

8-همان، 176؛

9-بحارالانوار، ج۶۷، ص۵۰.

پایان پیام/9