بافت‌گردی آئینه فرهنگ اصیل کاشان/از خانه‌های تاریخی تا آب‌انبار

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها، مرتضی نجف زده: کاشان با قدمتی هفت هزار ساله از کهن‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شود به نحوی که فرهنگ یک جا نشینی برای نخستین بار در این شهر و دیار نمایان شد و بر همین اساس دارالمومنین کاشان قدمتی به بلندای هفت هزار سال را به خود دیده است.

کاشان شهر عالمان دینی و علمی بسیاری است که برخی از آنان شهرت جهانی دارند که غیاث‌الدین جمشید کاشانی و محتشم کاشانی از جمله این افراد هستند، حسینعلی منشی کاشانی چه زیبا عالمان کاشانی را در ابیات معرفی می‌کند: «شهر کاشان است آن شهری که در ایام پیش / داشت در علم و هنر هر جا به عالم اشتهار».

کاشان، مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران کاشان مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران و مشهور به دارالمومنین بوده و اولین تمدن آریایی و اولین گویش و لهجه و زبان آریایی و فارسی کنونی از این تمدن و این شهر است به نحوی که هیچ شهر و مکانی در ایران و جهان تمدنش به کاشان و تپه‌های سیلک نمی‌رسد.

حمیدرضا کفاش شاعر کاشانی درویش درباره این شهر می‌گوید: «همه عطر و همه سرخی و سبزی در این شهر / نشان از بوی و روی و روح عشق است»، بر همین اساس شهر کاشان بافتی دیدنی برای گردشگری دارد و چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

شناسایی ۷۰۰ بنای واجد حفاظت و نگهداری در بافت تاریخی کاشان

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان از شناسایی نزدیک به ۷۰۰ بنای ارزشمند واجد حفاظت و نگهداری در بافت تاریخی کاشان خبر داد و اظهار داشت: از این ۷۰۰ اثر شناسایی شده ۱۷۰ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و در تلاش هستیم تا دیگر ابنیه تاریخی شهرستان کاشان را نیز در فهرست آثار ملی به ثبت برسانیم تا گامی مهم در حفظ و نگهداری آنها برداریم.

مهران سرمدیان با اشاره با به وسعت تقریبی ۴۵۰ هکتاری بافت تاریخی کاشان افزود: بافت تاریخی کاشان مجموعه‌ای منسجم و به هم پیوسته است و از جنبه شهرسازی تاریخی ایران بسیار ارزشمند و دارای استخوان بندی قوی و کاراست که متأسفانه بر اثر خیابان کشی‌های شطرنجی در قرن حاضر و همچنین ساخت و ساز و نوسازی فراوان و بعضاً بی رویه آسیب‌های زیادی به آن وارد شده است.

خانه‌های تاریخی کاشان، ذخایر و ثروت‌های فرهنگی قابل اتکا

سرمدیان ابراز داشت: بافت تاریخی کاشان در حال حاضر نیز با دارا بودن مرکز محلات ارزشمند و پویا و بناهای تاریخی فراوان با کاربری‌های گوناگون و علی‌الخصوص مجموعه‌ای از خانه‌های تاریخی زیبا، دارای ارزش‌های فراوانی است و از ذخایر و ثروت‌های فرهنگی قابل اتکا در جهت رشد و توسعه شهر کاشان به شمار می‌رود.

وی ضمن اشاره به وجود ابنیه های تاریخی شهرستان کاشان به عنوان ویژه‌های منحصر به فرد بافت تاریخی این شهرستان ابراز داشت: وجود برترین و ارزشمندترین نمونه‌های بناهای مسکونی تاریخی ایران همچون خانه بروجردی، عامری‌ها، طباطبایی، عباسیان و غیره از جمله شاخصه‌ها و امتیازات این بافت به شمار می‌رود.

وجود بیش از ۸۰ آب انبار در کاشان

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان گفت: مجموعه بازار ارزشمند کاشان با بیش از سه کیلومتر طول، راسته‌ها و ۱۰ هکتار مساحت، گذرها، مرکز محله‌ها، بقاع متبرکه، مساجدی همچون آقابزرگ که از زیباترین مساجد ایران به شمار می‌رود و بیش از ۸۰ آب انبار و حمام تاریخی از دیگر عناصر ارزشمند این بافت به شمار می‌رود.

وی با تاکید بر لزوم حفظ و احیای این مجموعه عظیم و ارزشمند تاریخی اظهار داشت: حفظ و احیای بافت تاریخی کاشان نیازمند همکاری همه جانبه تمامی مسئولین و نهادهای شهری است چراکه در گسترده بودن بافت تاریخی کاشان باید گفت که این بافت در حال حاضر از شمال غربی به خیابان‌های طالقانی، رجایی و کاشانی از جنوب غربی، به خیابان‌های ملأ محسن و بخارایی، از جنوب شرقی به خیابان‌های سپیده کاشانی، ملأ فتح الله و غیاث‌الدین جمشید و از شمال شرقی به نزدیکی‌های جاده کمربندی منتهی می‌شود.

وجود بافت‌های منسجم فرهنگی گردشگری کاشان عامل جذب گردشگران

مدیر حوزه گردشگری کاشان نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه کاشان ظرفیت‌های بالای گردشگری دارد که این شهرستان را نسبت به سایر شهرها متمایز کرده است، اظهار داشت: وجود بافت‌های منسجم فرهنگی گردشگری که بخش‌های اعظم آن باقی مانده و بخش‌هایی از آن نیز توسط شهرداری و اداره میراث احیا شده موجب شده تا گردشگران از سراسر جهان بتوانند در این اماکن تردد داشته باشند.

سید مهدی رضوی زاده با بیان اینکه این ظرفیت موجب می‌شود تا گردشگران با آداب و رسوم و سنت‌های دیرینه این دیار آشنا شوند، افزود: آشنایی با معماری‌های این بافت‌های تاریخی که متناسب با اقلیم گرم و خشک کاشان بوده از دیگر نتایج وجود این بافت‌های تاریخی در کاشان است و از دیگر نمونه‌های این بافت‌های تاریخی را نیز می‌توان به وجود آب انبارها و گذرگاه‌های قدیمی در کاشان اشاره کرد.

راه اندازی تورهای بافت گردی در کاشان

وی از گذر سرخی جان، صدره و سرفره، باباولی و اقابزرگ را از جمله نمونه‌های بافت‌های تاریخی شهرستان کاشان نام برد و ابراز داشت: در این چند سال اخیر تورهای بافت گردی با همکاری بخش خصوصی و حمایت شهرداری و اداره میراث فرهنگی کاشان به صورت روزانه و یا نصف روز اجرا می‌شود.

رضوی زاده با بیان شهرداری کاشان در حوزه بافت گردی ورود پیدا کرده است، ابراز داشت: با ورود به این حوزه قصد داریم تا از این بافت‌های احیا شده استفاده شود به نحوی که تورهای بافت گردی را راه اندازی کردیم و یا جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلفی را در این بافت‌های احیا شده برپا کردیم.

ایجاد دومین گذر فرهنگ و هنر کشور در کاشان

وی از ایجاد دومین گذر فرهنگ و هنر کشور در کاشان خبر داد و گفت: سه محور گذر آب انبارخان، باباولی و درب باغ شامل این طرح بوده و مشاغل هنری و فرهنگی در این گذرها مورد حمایت قرار می‌گیرد و اولین گذر نیز در شهر یزد ایجاد شده بود.

مدیرعامل یکی از شرکت‌های فعال در حوزه بافت گردی با بیان اینکه طی چند سال اخیر به صورت هدفمند نسبت به برپایی تورهای گردشگری اقدام شده است، اظهار داشت: یکی از تورهای برگزار شده در بافت‌های قدیمی شهرستان کاشان است و به نحوی برنامه‌ریزی شده است تا استفاده از این تورها نسبت به عزیمت فردی گردشگر به صرفه باشد.

بهزاد شفافی با بیان اینکه این تورها در بحث ترافیکی و سرگرمی گردشگر کمک‌های شایانی می‌کند، افزود: این موضوع در کشورهای اروپایی نیز رواج داشته و موضوع جدیدی نیست و بر همین اساس با اجرای این تورها حداقل ۱۰ الی ۱۲ ماشین از سطح شهر کم می‌شود.

کاشان تنها شهرستان دارای انجمن صنفی راهنمایان گردشگری

رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری کاشان و آران بیدگل نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه کاشان تنها شهرستانی است که دارای این انجمن است، اظهار داشت: بافت‌های تاریخی نه تنها بخشی از محلات شهرها محسوب می‌شوند بلکه روایت گر برخی ویژگی‌ها همچون فرهنگ، آداب و رسوم و غیره هستند.

آزاده خراسانی زاده با بیان اینکه بافت‌های قدیمی محلی امن برای افراد آن منطقه بوده و نیازهای اساسی افراد را برآورده می‌کرد، افزود: این بافت‌ها باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی شده است و افرادی نیز که در این محلات زندگی می‌کنند از قشر مستضعف جامعه هستند اما می‌توان با احیای ظرفیت‌های فیزیکی بافت‌های تاریخی که امروزه چراغ خاموش به حیات خود ادامه می‌دهند، موجب رونق اقتصادی شد.

نبود نظارت کافی بر بافت‌های قدیمی کاشان

وی از احیای برخی بافت‌های قدیمی کاشان خبر داد و ابراز داشت: از این گذرها به عنوان محورهای فرهنگی معرفی شده است و به همین جهت برخی از اماکن این محلات با تغییر کاربری به هتل، کافه و سایر اماکن جذاب گردشگری تبدیل شده است اما متأسفانه نظارت ناکافی میراث موجب شده تا این بافت‌های تاریخی خالی از سکنه بومی شود.

شهرستان کاشان با وجود قدمت چندین هزار ساله دارای بافت تاریخی منحصر به فردی است که با استفاده از ظرفیت این بافت‌های تاریخی می‌توان گردشگران متعدد داخلی و خارجی را جذب کرد و به تبع آن موجب افزایش اشتغال و کارآفرینی می‌شود، لازمه این مهم نظارت همه جانبه ادارات متبوع همچون اداره میراث فرهنگی، شهرداری و غیره است اما بنا به نقل قول رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری کاشان و آران بیدگل نظارت کافی بر این بافت‌های تاریخی کاشان نیست که تبعاتی همچون خالی شدن این مناطق از افراد بومی می‌شود که در نوع خود تهدید محسوب می‌شود.

شهرستان کاشان همه ساله پذیرای گردشگران متعدد داخلی و خارجی است که بافت تاریخی کاشان یکی از موارد جذب گردشگر در این شهرستان محسوب می‌شود. لازم است با توجه و نظارت کافی به این مناطق اشتغال و کسب و کار در شهرستان کاشان را ارتقا دهیم.