نورافشانی راهیان نور در خوزستان / زندگی به سبک شهدا

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، کوثر کریمی: کاروان‌های راهیان نور یا به تعبیری گردشگری جنگ به صورت غیرمستقیم از سال ۱۳۷۶ با اهداف مختلفی به ویژه حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در ایران شکل گرفت؛ مردم علاقمند با گروه‌های مختلف خانوادگی، دانشجویی، دانش آموزی و یا شغلی برای بازدید از مناطق عملیاتی و جنگی دوران دفاع مقدس (جنگ بین ایران و عراق) راهی استان‌های غرب و جنوب غربی کشور می‌شوند.

استان خوزستان که خط مقدم جبهه و جنگ در هشت سال جنگ نابرابر مقابل عراق بود از ظرفیت‌های بی بدیل یادمان‌های دفاع مقدس در شهرستان‌های مختلف از جمله شوش، دشت آزادگان، خرمشهر و آبادان برخوردار است؛ در این میان اما پرطرفدارترین مناطق فکه، طلائیه، شلمچه و دهلاویه هستند.

این روزهای پایانی سال شاهد حضور کاروان‌های راهیان نور در استان خوزستان و میزبانی در مناطق عملیاتی هستیم؛ نورافشانی حضور کاروان‌های راهیان نور در خوزستان آغاز شده و تا چند روز دیگر مشهدالشهدای ایران شاهد حضور حداکثری حضور راهیان نور و خانواده‌های ایرانی برای تجدید بیعیت با آرمان‌های بلند شهدای دفاع مقدس است.

آمادگی خوزستان برای میزبانی

مسئول راهیان نور و گردشگری سپاه حضرت ولیعصر (عج) خوزستان با تأکید بر آمادگی همه جانبه خوزستان برای میزبانی از کاروان‌های راهیان نور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: چهار یادمان شلمچه، فتح المبین، هویزه و اروند تا قبل از اسفند فقط برای راهیان نور دانش آموزی میزبان کاروان‌ها بودند ولی از یک اسفند کلیه یادمان‌ها علاوه بر این چهار یادمان آماده پذیرش زائران راهیان نور هستند.

نادر محمدمیسایی با اشاره به شروع اعزام کاروان‌های راهیان نور دانشجویی ادامه می‌دهد: یک کار ویژه هم از سال گذشته شروع شده که یک شب زندگی به سبک شهدا در مسیر شط علی در جاده یادمان هور است؛ این کار ویژه، مختص کاروان‌های راهیان نور دانشجویی است که روزها مختص زنان و شب‌ها برای برادران خواهد بود.

وی اضافه می‌کند: در این کار ویژه قایق سواری، غواصی، عبور از هور و روایت گری در خود جزیره هور اجرا می‌شود. مردان شب در منطقه اسکان خواهند داشت و برنامه رزم شبانه همراه با نورپردازی برای آنانان پیش بینی شده است.

مسئول راهیان نور و گردشگری سپاه حضرت ولیعصر (عج) خوزستان با اشاره به محدود بودن این کار ویژه در سال گذشته و اجرای آن تنها برای دو هزار نفر می‌گوید: امسال با توسعه این کار ویژه هر شب ۳۰۰ نفر از مردان و روزانه تعداد زیادی از بانوان در برنام حضور خواهند داشت.

محمد میسایی یادآور می‌شود: یادمان بیت المقدس اردوگاه شهید حبیب الهی نیز امسال به صورت ویژه برنامه‌هایی را برای راهیان نور خواهد داشت؛ از سال گذشته سازمان هوافضای سپاه کل سامانه‌های موشکی که تولید ایران هستند را آنجا مستقر کرده تا مردم به صورت نمایشگاهی از آن بازدید داشته باشند.

وی می‌افزاید: در این اردوگاه امسال علاوه بر استقرار موشک‌های اصلی، یک نمایشگاه به صورت دیجیتال برپا و فضا در یادمان به شکلی فراهم شده که عملیات‌های آبی، خاکی و میدان موانع برای مردم قابل لمس خواهد بود؛ یک سالن سرپوشیده ۳۰۰ نفره طراحی و عملیات را به صورت دیجیتالی روی ماکت توضیح می‌دهند.

مسئول راهیان نور و گردشگری سپاه حضرت ولیعصر (عج) خوزستان با اعلام این خبر که در اردوی راهیان نور دانش آموزی که (از مهر ماه تا دهم اسفند) حدود ۶۰۰ هزار نفر شرکت کردند، می‌گوید: ۹ یادمان در اختیار سپاه داریم که همه فعال و زائران از آنها استفاده می‌کنند.

محمدمیسایی با اشاره به اینکه مدیریت یادمان شهدای معراج محمودوند دست ستاد کل نیروهای مسلح است، یادآور می‌شود: یادمان شهدای بیت المقدس توسط قرارگاه مرکزی راهیان نور، سه یادمان توسط ارتش، والفجر هشت اروند توسط نیروی دریایی سپاه، یادمان‌های شهدای دشت ذولفقاری، دوکوهه، شهدای کربلای چهار و نهر خین توسط استان‌ها و سبحانی نیز توسط نیروی انتظامی مدیریت می‌شود.

۲۴ یادمان در خوزستان

وی با اشاره به اینکه جمعاً ۲۴ یادمان در حیطه سرزمینی استان خوزستان هستند، می‌گوید: اولین توصیه ستاد راهیان نور به کاروان‌ها بحث امنیت و ایمنی کاروان هاست؛ ضمن اینکه حتماً اتوبوس‌هایی را انتخاب کنند که از نظر ایمنی چکاب کامل شده باشند.

مسئول راهیان نور و گردشگری سپاه حضرت ولیعصر (عج) خوزستان ادامه می‌دهد: به رانندگان اتوبوس‌ها نیز توصیه می‌شود که از مسیرهای اصلی مشخص شده از سوی قرارگاه، تردد کنند و از مسیرهای فرعی برای میان بُر به هیچ عنوان استفاده نکنند؛ همچنین در نقاط تعیین نشده بین راهی اصلاً اصلاً توقف نکنند و زائران هم از وسیله نقلیه پیاده نشوند.

محمدمیسایی در پایان می‌گوید: برنامه ریزی کاروان‌ها باید به نحوی باشد که قبل از تاریکی هوا از یادمان‌ها خارج و به اردوگاه‌های محل اسکان برسند تا اتوبوسی با مشکل مواجه نشود.

توسعه کمی و کیفی

سردار نادر ادیبی دبیر ستاد مرکزی راهیان نور کشور نیز در خصوص حرکت فرهنگی راهیان نور می‌گوید: راهیان نور در حقیقت گام برداشتن در مسیر نورانیت دین خدا، مسیر جهاد و شهادت و مسیر عزتمندی ملت ایران و مردمی که گام در آن برمی‌دارند است. راهیان نور در حقیقت با تکیه‌بر آرمان‌های دفاع مقدس و با تکیه‌بر آموزه‌های دینی که در دوران دفاع مقدس تمرین شد و نتیجه‌اش شد انسان‌های مبارز و انسان‌های بزرگ و برجسته‌ای که منشأ خیرات و برکات بودند؛ درس‌ها و عبرت‌های آن ایام را در راهیان نور به مردم عزیز ارائه می‌کنیم.

سردار ادیبی در خصوص برنامه‌های امسال راهیان نور نیز عنوان می‌کند: توسعه اقدامات کمّی و کیفی در راهیان نور از اهداف بلندمدت ستاد مرکزی راهیان نور و قرارگاه‌های راهیان نور است و در تلاش هستیم که با استفاده از ظرفیت‌های گسترده‌تری که در دستگاه‌ها و در مجموعه‌های مردمی و در نیروی مسلح وجود دارد، هم در گسترش روش‌های اعزام تلاش بیشتری کنیم و هم در اقدامات کیفی که در یادمان‌های دفاع مقدس در حال انجام است.

وی می‌افزاید: از ابعاد مختلف راهیان نور دارای ظرفیت‌های بیشتری می‌شود و در تلاش هستیم که در سال ۹۸ این اقدامات را وسیع‌تر کنیم و همین‌طور تقویت بنیه‌های راهیان نور در ابعاد مختلف از موضوعات جدی ما هست که در تلاش هستیم این اتفاق در ۹۸ رخ بدهد.

در سال‌های اخیر مناطق عملیاتی جنوب به خوبی میزبان مردم و راهیان نور شده است و جاده‌های دسترسی به این مناطق بهسازی و نوسازی شده و دسترسی مردم به آنها به سهولت صورت می‌گیرد. در ادامه نوشتار سعی شده برخی از این مناطق عملیاتی به صورت مختصر برای افرادی که قصد حضور در آنها را دارند، معرفی شوند.

دو کوهه

دو کوهه نام منطقه و پادگانی است که در چهار کیلومتری شمال غربی شهر اندیمشک و در مجاورت جاده اندیمشک – خرم آباد قرار دارد. پادگان دو کوهه قبل از انقلاب یک پادگان پشتیبانی برای لشگر ۹۲ زرهی اهواز و مقرهای نظامی جنوب غربی کشور در نظر گرفته شده بود که بهمن ماه ۱۳۶۰ در اختیار تیپ تازه تأسیس محمد رسول الله (ص) به فرماندهی جاوید الاثر حاج احمد متوسلیان قرار گرفت.

این پادگان عقبه یگان‌های عمل کننده در عملیات فتح المبین بود. لشگر ۱۰ سید الشهدا (ع) نیز در همین پادگان تشکیل و راه اندازی شد. امروز نام زیبای سردار بی نشان حاج احمد متوسلیان بر تارک دو کوهه می‌درخشد، حسینیه اش هنوز بوی عطر یاران آخر الزمانی امام حسین را دارد و صدای همت که تو را به اخلاص می‌خواند از آن به گوش می‌رسد.

فتح المبین

در شمال غربی شوش و در غرب رودخانه کرخه، دشت فتح المبین قرار دارد که یادآور حماسه و عملیات پیروزمندانه فتح المبین و شهدای والا مقام این منطقه است. این عملیات در سال ۶۱ با رمز یا زهرا (س) و فرماندهی مشترک ارتش و سپاه در این منطقه انجام شد. در این یادمان که در هشت کیلومتری شهر شوش واقع شده است هشت شهید گمنام به خاک سپرده شده اند. دشمن بعثی در روزهای اولین جنگ تا پشت رودخانه کرخه پیشروی کرد و بر شهر شوش و جاده اندیمشک – اهواز مسلط شد.

رزمندگان اسلام در این جبهه یک خط دفاعی شکل داده و عملیات امام مهدی (عج) را در روزهای پایانی سال ۱۳۶۰ طرح ریزی و با فرماندهی شهید مجید بقایی به اجرا درآورند. این رزمندگان که قصد رخنه به سنگرهای دشمن در منطقه را داشتند در این شیارها با سنگرهای کمین دشمن درگیر شده و تعداد زیادی از آنها در این شیارها به شهادت رسیدند.

فکه

فکه منطقه‌ای است با تپه ماهورهای فراوان که یکی از محورهای اصلی تجاوز و حمله ارتش بعث عراق به شمال خوزستان بود. دشمن پس از اشغال فکه، میادین مین و موانع فراوانی در این منطقه ایجاد کرد. عملیات والفجر مقدماتی در تاریخ سال ۶۱ آغاز شد و به علت لو رفتن عملیات و تجهیزات فراوان دشمن و مسلح بودن زمین منجر به پیروزی و پیشروی نشد.

شهیدان حسن باقری و مجید بقایی که از فرماندهان بزرگ سپاه بودند قبل از عملیات والفجر مقدماتی در حین شناسایی منطقه فکه شمالی به شهادت رسیدند. محل فعلی زیارتگاه فکه در عملیات والفجر مقدماتی محل نگه داشتن شهدا و مجروحین لشگر ۲۷ محمد رسول الله و لشگر ۳۱ عاشورا بوده که در سال ۱۳۷۱ پیکر مطهر ۱۲۰ تن از ایشان توسط گروهی از همرزمان شهدا کشف شد.

در سال ۷۲ هنگامی که شهید سید مرتضی آوینی به قصد روایت مظلومیت شهدای قتلگاه فکه عازم این محل بود، بر اثر برخورد با مین به شهادت رسید. سردار شهید علی محمودوند فرمانده گروه تفحص لشگر ۲۷ محمد رسول الله (ص) نیز در روز عید قربان سال ۷۹ در این منطقه هنگام جستجوی پیکرهای شهدا به شهادت رسید.

کانال کمیل و حنظله

در سال ۱۳۵۹ توسط دشمن و به دست مهندسان فرانسوی کانالی به طول ۹۰ کیلومتر و عرض پنج متر و ارتفاع چهار متر کاملاً حرفه‌ای و مهندسی شده حفر شد. این کانال در منطقه حمرین معروف به کانال حمرین و در منطقه شرهانی معروف به کانال شرهانی و کمیل و در خاک عراق معروف به کانال بجلیه است.

این کانال منحصر به فرد و دارای چند سه راهی و چهارراهی است که برای موانع و پیشروی رزمندگان اسلام حفر شده بود که سیصد نفر از گردان حنظله در یکی از کانال‌ها محاصره شدند و اکثراً با آتش مستقیم دشمن یا تشنگی مفرط به شهادت رسیدند.

چذابه

تنگه چذابه منطقه‌ای است در شمال غربی شهر بستان که به علت قرار گیری در بین هور و تپه‌های رملی یک گلوگاه محسوب شده و به دلیل قرار داشتن در مسیر دستیابی به شهرهای بستان و سوسنگرد از موقعیت ویژه ای برخوردار است.

چذابه یکی از پنج محور اصلی هجوم ارتش بعثی به خوزستان بود. در هجوم ۳۱ شهریور ۵۹ به چذابه، با وجود مقاومت مدافعان اندک آن، ارتش عراق نتوانست موقعیت خود را تا دوم مهر ۵۹ در این منطقه تثبیت کند. دشمن سرانجام در روز سوم مهرماه با عبور از چذابه به طرف تپه‌های الله کبر و بستان پیشروی کرد.

از آن زمان چذابه در اشغال بود تا اینکه در هشت آذر ماه سال ۶۰ در جریان عملیات طریق القدس آزاد شد. این منطقه همچنین شاهد رشادت و شهادت رزمندگان تیپ ۵۷ حضرت ابوالفضل (ع) در عملیات والفجر ۶ در اسفند سال ۶۲ نیز بوده است.

دهلاویه

دهلاویه روستایی است در شمال غربی سوسنگرد که در روزهای اول جنگ مورد تهاجم رژیم بعث قرار گرفت. مدافعان دهلاویه ۱۰ روز سرسختانه در برابر دشمن مقاومت کردند تا اینکه در ۲۴ آذر ۵۹ توان مقاومت برایشان نماند و دشمن با اشغال دهلاویه خود را به سوسنگرد رساند.

در ۲۶ خرداد سال ۶۰ نیروهای شهید چمران در عملیاتی دهلاویه را آزاد کردند اما دشمن مجدداً این روستا را اشغال کرد. در این عملیات فرمانده نیروهای خودی (ایرج رستمی) به شهادت رسید. هنگامی که دکتر مصطفی چمران برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شده بود، در این منطقه بر اثر اصابت گلوله خمپاره به شدت مجروح شد و هنگام انتقال به اهواز به شهادت رسید.

دهلاویه در ۲۷ شهریور ۶۰ طی عملیات «شهید آیت ا… مدنی» آزاد شد. بنای یادمان شهید چمران در سال ۷۴ به دست آزاده مجاهد شهید حجت الاسلام سید علی اکبر ابو ترابی (یکی از یاران شهید چمران) افتتاح و در سال ۱۳۸۴ پیکر مطهر یک شهید گمنام در محوطه مرکزی آن به خاک سپرده شد. در فروردین ۱۳۸۵ رهبر معظم انقلاب اسلامی در این یادمان با مردم منطقه و زائران راهیان نور دیدار و سخنرانی کردند.

معراج شهدا

مقر اصلی کمیته جستجوی مفقودین در جنوب که به نام پادگان شهید علی محمودوند نام گرفته است معراج شهدای تازه تفحص شده است و زائران راهیان نور برای توسل به ارواح طیبه شهدا و تبرک جستن از پیکر مطهرشان در این معراج حضور پیدا می‌کنند.

شهدای هور

هور منطقه‌ای آب گرفته، شبیه به تالاب با نیزارهای بلند است. هور الهویزه یکی از بزرگترین هورهای جهان است که از چذابه تا طلائیه تا جاده العماره – بصره عراق امتداد دارد. در جریان جنگ تحمیلی هور الهویزه مانع بزرگی برای عبور نیروهای نظامی بود. بعثی‌ها هرگز به عنوان یک معبر نظامی به هور نگاه نکردند. فرماندهان سپاه اسلام بر پایه همین آسیب پذیری دشمن در جنوب این منطقه عملیاتی طراحی کردند که خیبر نام گرفت.

پس از آن نیز عملیات بزرگ بدر در این منطقه به اجرا در آمد. عملیات بدر در روز ۲۰ اسفند ۶۳ با رمز یا فاطمه الزهرا (س) آغاز شد و تا ۲۶ اسفند به طول انجامید که علاوه بر وارد کردن تلفات سنگین به دشمن، بیش از ۵۰۰ کیلومتر مربع از منطقه هور و روستاهای این منطقه به تصرف نیروهای خودی در آمد. در جریان عملیات بدر سرداران بزرگی چون شهید مهدی باکری، عباس کریمی، برونسی، تجلایی، رستگار و … به شهادت رسیدند.

شهید علی هاشمی فرمانده سپاه ششم امام صادق (ع) و قرارگاه سری نصرت در هجوم سراسری مجدد دشمن پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، به همراه چهار نفر از یارانش در عملیات شهادت طلبانه، با برخورد به بالگرد دشمن به شهادت رسید و پیکرش مفقود شد و در سال ۱۳۸۹ پس از ۲۱ سال پیکر مطهر شهید به آغوش امت بازگشت و در گلزار شهدای اهواز به خاک سپرده شد. اکنون در این منطقه یادمان شهدای هور به صورت نمایی از قایق عاشورا که در دوران دفاع مقدس مورد استفاده قرار می‌گرفت در قالب خاکریزی ساخته شده است.

طلاییه

منطقه طلاییه در منتهی الیه جنوب غربی دشت آزادگان واقع شده است. مرز ایران در محدوده طلاییه به صورت یک زاویه قائمه است که به آن «دال طلاییه» گفته می‌شود.

طلاییه یکی از محورهای مهم عملیات‌های خیبر و بدر و کلید حفظ جزایر مجنون در طول جنگ بود چرا که تصرف طلاییه به معنی تثبیت پیشروی ایران در هور بود. عملیات خیبر در تاریخ سوم اسفند ۶۲ با رمز یا رسول الله (ص) در این منطقه انجام شد و رزمندگان به جزایر مجنون شمالی و جنوبی یورش بردند و حماسه‌های به یاد ماندنی خلق کردند.

این منطقه شاهد شهادت مردان بزرگی همچون شهیدان حمید باکری و حاج همت بوده است. یادمان شهدای طلاییه یکی از مقرهای اصلی نیروهای کمیته جستجوی مفقودین پس از جنگ تحمیلی بوده که پس از کشف پیکرهای شهدای عملیات خیبر، حسینیه‌ای به نام حضرت ابوالفضل (ع) بنا شده است. در مرکز آن یک ضریح زیبای چوبی وجود دارد و پنچ شهید گمنام در آن آرمیده اند.

شلمچه

شلمچه منطقه‌ای مرزی در غرب خرمشهر و نزدیکترین نقطه مرزی به شهر بصره است. شلمچه یکی از مهمترین محورهای هجوم اولیه ارتش بعث عراق به ایران بود. ارتش عراق با گذر از این منطقه به سوی خرمشهر تاخت. پس از عملیات بیت المقدس که به باز پس گیری خرمشهر به دست ارتش ایران انجامید، این منطقه همچنان در دست ارتش عراق بود.

در طول جنگ تحمیلی منطقه شلمچه صحنه عملیات‌های بیت المقدس، رمضان، کربلای ۴، کربلای ۵، کربلای ۸ و بیت المقدس ۷ بوده که در این میان، نبرد کربلای ۵ از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این عملیات را می‌توان سخت‌ترین عملیات دوران مقدس نام برد. در عملیات کربلای ۵ مردان بزرگی از این منطقه آسمانی شدند که در بین ایشان سرداران شهیدی چون حسین خرازی به چشم می‌خورند.

حضور مقام معظم رهبری در تاریخ هشتم فروردین ماه ۱۳۷۸ در مشهد شهیدان شلمچه، نورانیت خاصی به این منطقه داد و بنا به دستور معظم له یادمان شهدای شلمچه توسط آستان مقدس رضوی بنا شد.

اروند

اروند رود از بزرگترین رودهای جهان است که از به هم پیوستن دجله و فرات در القرنه عراق و اتصال کارون در خرمشهر به آن تشکیل می‌شود. اروند به معنی تیز و تند رو و در دوره باستان به تمام طول رود دجله و اروند، رود امروزی گفته می‌شد.

یکی از اهداف رژیم بعثی عراق در هجوم سراسری به ایران، حاکمیت مطلق بر اروند و انتقال مرزهایش به ساحل شرقی این رودخانه بود. اروند در دوران دفاع مقدس، شاهد عملیات والفجر ۸، یکی از بزرگترین نبردهای دوران جنگ بود.

عملیات والفجر ۸ در سال ۶۴ با رمز «یا فاطمه الزهرا (س)» با عبور از اروند رود حد فاصل خسرو آباد تا رأس البیشه آغاز شد و پس از ۷۸ روز جنگ تمام عیار شهر فاو به تصرف رزمندگان در آمد، عملیات دلیرانه ای که تمامی کارشناسان نظامی را متعجب کرد.

در شمال شرق اروند کنار، روبروی شهر فاو عراق، بنای یادبود شهدای والفجر ۸ قرار دارد که ۸ شهید گمنام در نوروز سال ۱۳۸۰ همزمان با ایام محرم حسینی در این محل و در ساحل رود خانه اروند رود به خاک سپرده شده اند.