حقایق در مورد مجتمع مداری «میر» در سی و سومین سالگرد پرتاب آن

در توسعه و ایجاد مجتمع مداری میر، که بی شک آن را می‌توان بالاترین دستاورد علم و صنعت شوروی دانست، بیش از ۱۰۰ هزار نفر و صدها شرکت سهیم در صنعت فضایی شوروی همکاری داشتند. طی سال‌های فعالیت این مجتمع، ۱۰۴ نفر از ۱۲ کشور جهان از آن بازدید کردند، ۲۹ فضانورد ۷۰ راهپیمایی فضایی انجام دادند و ۳۳۰ ساعت در فضای آزاد و خارج از دیواره‌های میر فعالیت داشتند. طول عمر این ایستگاه ۵۵۱۱ روز بود اما ۴۵۵۴ روز از این مدت را سرنشین‌داربوده و در بقیه مدت کسی در آن فعالیت نداشته است.
از سال ۱۹۸۶ تا زمان نابودی میر، بیش از ۲۳ هزار آزمایش مهم در آن و آزمایشگاه‌های متصل به آن انجام شد. بطورمثال در دسامبر ۱۹۹۳، در ایستگاه میر، یک تجربه منحصر به فرد در چارچوب برنامه‌ای با نام " زنامای" انجام شد: برنامه‌ای که با استفاده از سکوهای بازتابنده بخشی از زمین را با نور خورشید روشن کردند. در این طرح دانشمندان می‌خواستند مناطق را روی زمین ایجاد کنند که ۲۴ ساعته روشن باشد و بدون هزینه‌های قابل توجهی، در تولید انرژی صرفه جویی شود.

همانطور که گفته شد آزمایش‌ها در میر دامنه بسیار وسیعی داشت از جمله در مورد کشاورزی و پرورش طیور در فضا، آزمایش‌های متعددی صورت گرفت که تجربه‌های ارزشمندی محسوب می‌شوند و البته برنامه‌های زیادی طراحی شده بود که به دلیل فروپاشی شوروی و ریزش توان انسانی و مالی، به کلی تعطیل شدند. بطور مثال قرار بود برنامه‌های مشترک زیادی با شاتل بوران انجام شود و حتی پیش‌بینی شده بود واحدهای مختلف این مجتمع بعد از دوران بازنشستگی، در مخزن فضاپیمای بوران به زمین بازگردد.

میر در زمان خود نخستین ایستگاه فضایی جهان به شمار می‌رفت که دارای واحدهای مختلف با مأموریت‌های گوناگون بود و نخستین سازه‌ای به شمار می‌رفت که واحدهای متعدد آن در مدار زمین پیکره‌بندی شده بودند. ساکنان میر با ناو سایوز به آن سفر می‌کردند و توسط سفینه باربری بدون سرنشین پروگرس تدارک می‌شدند. در حالی که همه چیز خوب پیش می‌رفت، فروپاشی شوروی رخ داد. وضعیت به طوری آشفته شد که مدت اقامت ساکنان میر به اجبار ادامه یافت و مجبور شدند برای بازگشت کریکالیف فضانوردی که در دوران شوروی به فضا رفته بود از دولت جدید التاسی قزاقستان، مجوزهای قانونی امضا کنند زیر اینک او باید در قزاقستان فرود می‌آمد که این کشوری مستقل بشمار می‌رفت و باید ویزای ورود می‌داشت!
گرچه تکمیل شدن میر همچنان ادامه داشت و ساخت و ساز ایستگاه به طور کامل در سال ۱۹۹۶ با اضافه شدن واحد هفتم به نام پریرودا تکمیل گردید اما در دهه ۱۹۹۰ به دلایل مختلف، پیشامدهای ناخوشایندی برای میر درست شد از آتش سوزی گرفته تا تصادف ناو باربری پروگرس با بخشی از آن.

با این حال، میر در فرم کامل، تنها سه سال کار کرد. در سال ۱۹۹۹، ایستگاه عملاً از کار افتاد البته نه به خاطر تصادف و یا موارد اضطراری، بلکه به دلیل نداشتن بودجه! حفاظت و نگهداری آن سالانه ۲۰۰ میلیون دلار هزینه می‌خواست و دولت روسیه حاضر نبود چنین پولی را پرداخت کند. گرچه شهروندان روسیه با جمع آوری کمک‌های داوطلبانه بخش مهمی از این وجه را جمع آوری کردند اما مسئولان وقت گفتند کافی نبوده و معلوم نشد کمک‌های مردمی کجا رفت! به این ترتیب در ماه اوت سال ۱۹۹۹، میر می‌توان گفت به صورت غیرقانونی به حالت خاموش درآمد و بالاخره در ۲۳ مارس ۲۰۰۱، مجتمع بی نظیر میر به جو زمین برخورد کرد و ساعاتی بعد در کف اقیانوس آرام به گل نشست.

در سال‌های بعد، قرار بود ایستگاه فضایی میر -۲ به فضا پرتاب شود که به دلیل فروپاشی شوروی به کلی کنار گذاشته شد اما برخی تجهیزات آن بنمایه ایستگاه فضایی بین‌المللی گردید. جدای از آن تجربه‌های علمی و فنی مجتمع مداری میر، سرمایه روسکاسموس برای ساخت بخش‌های روسی ایستگاه فضایی بین‌المللی شد.

5656