«خانه برناردا آلبا»؛ تئاتری فاخر برای نخستین روز جشنواره فجر

تهران- ایرنا- برناردا پیکر بی جان همسر خود را به خاک می سپارد اما شاید نمی‌داند، جسم و روح دخترانش را به اسارت سیاه چالی از خرافات و باورهای مرد سالارانه دهه 30 اسپانیای در می آورد؛ و بزودی مسبب قتل دخترش می شود.

نمایشنامه «خانه برنارد آلبا» در سال1936نگاشته شده اما آنچه این نمایشنامه را تا به امروز زنده نگه داشته، استمرار رسوم و تفکرات به ظاهر منسوخ شده آن دوره است که همچنان در سطح قابل توجهی از جوامع امروزی به صورت پنهان وجود دارد. انسان قرن بیست و یکمی غرق در تکنولوژی و آزادی زمانی که به تماشای این اثر می نشیند گویی خود و جامعه اش را در آن باز می یابد چرا که با وجود تغییرات شگرف دنیای امروز، سنت های خرافی، تعصب های کورکورانه و جامعه مردسالارانه همچنان در ذهن و باور افراد نهادینه شده است که جملگی سبب می گردد برخی افراد شخصیت مادر نمایش و برخی دیگر شخصیت دختران نمایش را در خود باز یابند.
خفقانی که برناردا بعد از مرگ همسرش مسئولیت اجرای آن را به عهده می گیرد به مراتب سخت گیرانه تر از قوانین کهنه و بیمار پروری است که تا پیش از آن در خانه حاکم بوده است. تهدیدها و سخت گیری های تازه تا حدود زیادی حس اطاعت و ترس را در میان دختران رشد می دهد؛ ترسناک جلوه دادن دنیای بیرون، سرانجام وحشتناک دختر همسایه و القای حس خود بزرگ بینی ابزار مناسبی در دست برناردا است تا به وسیله آن ها، دخترانش را و فرمانروایی بی چون و چرایش را بر خانه و املاک، تضمین کند.
کنترل های برناردا تا آنجا پیش می رود که حتی راه ورود هوا به خانه را می‌بندد. این محدودیت ها به مرور تبدیل به نوعی سرخوردگی، عقده‌های ریشه دار و ناکامی‌های عشقی برای ساکنان آن خانه می شود و نتیجه آن ایجاد حس رقابت و تنفر میان خواهرانی است که مجبورند برای نیازهای ابتدایی خود به دروغ گویی، خیانت، پنهان کاری، انکار یکدیگر و نهایتا حذف هم بپردازند. دخترانی که قربانی اندیشه های کهنه مادر هستند برای درک دنیای بیرون و رهایی از بندهای خانه مادری، راهی جز آشوب نمی یابند. آشوبی که قبل از مادر، خودشان را قربانی و نهایتا خانه را ویران می‌کند.
نکوهش عشق به راستی بیهوده‌ترین تقلای بشر برای رهایی از آلام عشق است. «پ. پ» در این نمایش نقش عشق را بازی می کند اما به واقع نماد رهائی است، نماد آرزویی است که حق هر انسانی است حقی که برناردا دختران خود را از آن محروم کرده است. دخترانی که دیوارهای بلند خانه را مانع عشق ورزی خود به رنگ، به آفتاب، به چمنزار و هر آنچه زیباست می دانند. دخترانی که سال ها اطاعت کردند اما نهایتا ذات انسانی آنها عصیان کرد و آزادی، دیوارها و حصارهای خانه را شکست داد.
علی رفیعی که تا پیش از این، نمایشنامه‌های بسیاری را با وسواس و ظرافت خاص خود به روی صحنه برده است این بار برای تکمیل سه گانه روستایی فدریکو گارسیا لورکا، نمایشنامه «خانه برنادا آلبا» را برگزید چرا که پیش از این «عروسی خون» (13۷۷) و «یرما» (13۹۲) را از این نمایشنامه نویس اسپانیایی با موفقیت به نمایش در آورده بود.
رفیعی هوشمندانه از میان صدها نمایشنامه، آن را برگزیده که بتواند نماد جامعه امروزی و برخی از سنت‌های نادرست باشد از همین روی مخاطب می‌تواند با شخصیت‌ها هم‌ذات پنداری کند که این امر خود به جذابیت کار و ملموس بودن اثر می انجامد.
به راستی ترجمه روان و فاخر نمایشنامه خانه برناردا البا توسط شاعر صبح ایران «احمد شاملو» بر وزن کار افزوده اما متاسفانه در چند پرده شاهد تقلیل زبان نمایش به زبان محاوره امروزی هستیم که شاید اصلی‌ترین نقطه ضعف دیالوگ گویی به شمار بیاید.
بازی‌های تحسین برانگیز رویا تیموریان و مریم سعادت به باورپذیری داستان کمک شایانی می‌کند. بازیگران دختران برناردا خستگی ناپذیر و با تمام وجود به صحنه می آیند وبا تمام توان بازی قابل قبولی را ارائه می کنند.
در طراحی صحنه جلوه‌های بصری قابل توجه اما ایستایی درنظر گرفته است که نورپردازی به رفع ایستایی کمک شایانی می‌کند و هم‌زمان در ایجاد فضای خفقان مورد نظر کارگردان موفق ظاهر می‌شود. هماهنگی اکت بازیگران با ضرباهنگ موسیقی در کنار میزانسن‌های جذاب با امضای رفیعی به جذابیت کار منجر شده است و هم زمان از سختگیری و اشراف نقاش صحنه‌ها حکایت دارد.
نمایش «خانه برناردا آلبا» که اجرای آن از 14 آذر ماه در تالار وحدت آغاز شد، در بخش «مهمان» سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر حضور دارد.
دراماتورژی این اثر سترگ به‌عهده محمد چرمشیر بوده و حمید پورآذری نیز به‌عنوان دستیار با رفیعی همکاری کرده است. همچنین ستاره اسکندری تهیه کنندگی نمایش «خانه برناردا آلبا» و روح الله زندی فرد مدیریت تولید این نمایش را برعهده دارند.
رویا تیموریان، مریم سعادت، مائده طهماسبی، نسرین درخشان زاده، سارا رسول زاده، یلدا عباسی، پریسا صبوری نژاد شیرازی و ریحانه سلامت در این اثر ایفای نقش می‌کنند.
سی و هفتمین جشنواره‌ بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند که از 22 بهمن تا 4 اسفند برگزار می شود.
فراهنگ**3377** 9053

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه فرهنگی و هنری

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!