بجای تنظیف شهر، با خیابان مخالفت می کند!

دل من باغبان، عشق و تنهایی گلستانش
ازل دروازه‌ای باغ و ابد حد خیابانش

در اصل راه‌های داخل شهر را باید "خیابان" گفت نه «جاده» و «سرک»، چون جاده پیوند دهنده شهرها است و «سرک» هم واژه‌ای بومی و فارسی نیست و ریشه در زبان هندی دارد.
کلمه «خیابان» در اصل زاده‌ی «هرات» است و اگر در نقاط دیگری از جغرافیای حول و حوش افغانستان و حتی دورتر از آن به چشم می‌خورد از این ولایت به آنجا رفته است.

«خیابان» نام گذرگاه مرکزی شهر هرات در عصر تیموریان بود. در پنج - شش قرن پیش؛ زمانی که هرات بود، اما افغانستانی نبود، خیابانش شکوه و عظمتی داشت. بسیاری از اندیشمندان، ادیبان و بزرگان این شهر در جوار آن خیابان به خاک سپرده شده‌اند.

هرات که تمدن منحصر به فردی که قرن‌ها با خود یدک کشیده است واژه‌های خاصی هم اشاعه و رونق بخشیده است که یکی از آن‌ها "خیابان" است. استتباب یا رایج شدن واژه خیابان در ایران بدون شک از ادرس هرات و خیابان مشهورش چشمه می‌گیرد. چنانچه در کابل نیز راهی که از پل خشتی به سوی پل محمود خان می‌رود خیابان نام دارد و همین حالا نیز به همین نام مسمی است و از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ و شهرداری کابل لوحه‌ای نیز در جوار آن نصب است.

اینکه اقای شهردار در هرات امده است تا به جای تنظیف شهر و توجه به حفظ و مراقبت آن لوحه‌های نسبتا معیاری را بردارد و به جای واژه سچه هراتی و فارسی‌دری از واژه‌های هندی و یا بیرونی استفاده کند توهینی به هرات، ادبیات و فرهنگ هرات و نویسندگان و ادیب‌های هرات است.

مگر اقای شهردار ادبیات خوانده است که خود را صاحب صلاحیت در دستکاری زبان می‌داند. مگر انجمن ادبی هرات که صد و بیست‌سال پیشینه فعالیت دارد و ریاست اطلاعات و فرهنگی که نزدیک به صد سال در تجلی ادب و فرهنگ هرات تلاش کرده و نامورانی در آن مسوولیت داشته اند، مرده اند که ایشان می‌آید و انگولک به داشته‌های فرهنگی شهر با عظمتی همچو هرات می‌کند.

آقای شهردار هرات که سال‌های زیادی در مهاجرت و غربت در کانادا به سر برده‌اند، بفرمایند بگویند که آیا می‌شود گویش و زبان انگلیسی امریکا و کانادا که دو کشور همسایه و هم‌زبان اند را از هم جدا کرد؟ مثلا می‌توان واژهstreet را از جاده‌های کانادا حذف کرد چون در امریکا هم به جاده‌های شان street می‌گویند.

آقای شهردار گفته که ما باید ملت‌سازی کنیم و از این کلمه استفاده نمی‌کنم. آقای شهردار! ملت زمانی ساخته می‌شود که حاکمیت مشروع و مردمی باشد و تمام مردمان یک جامعه خود را در آن شریک بدانند، ملت زمانی ساخته می‌شود که توزیع قدرت عادلانه صورت گیرد، ملت‌سازی زمانی شکل می‌گیرد که مردمان یک جغرافیایی سیاسی در کنار هم مشترکا خود را وارث تاریخ و فرهنگ خود بدانند، ملت‌سازی زمان بوجود می‌آید که همزیستی مسالمت آمیز بین شهرودان با حفظ حرمت به زبان و فرهنگ یک دیگر و به رسمیت شناختن زبان و گویش مادری شهرودان نهادینه شود.

بعد از حمله‌ی اعراب به سرزمین‌های ایران امرزوی زبان رایج که پهلوی بود از بین رفت، زبان فارسی که امروز بعضی آن‌را زبان ایرانی می‌نامند از سرزمین‌هایی که امروز افغانستان و آسیایی میانه نامیده می‌شود به ایران کنونی رفته است و در نهایت چیزی که تا به حال آقایانی مثل شما، نمی‌دانند این است که فارسی از پارتی گرفته شده و هزارها سال قدامت دارد. منطقه فارس که شماها فکر می‌کنید نام زبان فارسی از آن شکل گرفته است و برخاستگاه زبان فارسی‌ست قدامت صد و بیست ساله هم ندارد و فارس برگرفته از روی نام زبان من و تو و آنهایی که در بخش بزرگ خراسان شرقی زندگی می‌کنند، می‌باشد. لطفا اصالت و تاریخ زادگاه خود را پاس بدارید و ارزان نفروشید!

عبدالله فیض