نقش وزرات نفت در جبران کسری بودجه سال 98 / آیا وزارت نفت از انفعال خارج می‌شود؟

به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ بودجه سال 98 با همه کم و کاستی های خود تحویل مجلس داده شده است که بر اساس بررسی های صورت گرفته، میزان صادرات نفت خام در بودجه 98 روزانه 1.5 میلیون بشکه در نظر گرفته شده است.

بر اساس بودجه پیشنهادی دولت، درآمد ریالی دولت نیز با قیمت هر بشکه نفت خام 54 دلار و با نرخ تسعیر 5700 تومان محاسبه می‌شود؛ این مقدار پس از حذف سهم صندوق توسعه ملی و سهم شرکت ملی نفت در مجموع 142 هزار میلیارد تومان میشود. اما نکته‌ی حائز اهمیت تزلزل پارامترهای تعیین کننده درآمدهای نفتی دولت با توجه به تحریم‌های نفتی آمریکا و کاهش صادرات نفت کشور است.

طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان "بررسی لایحه بودجه سال 1398 کل کشور"، با توجه به کاهش میزان صادرات نفت کشور، محاسبات انجام شده در بودجه 98 بر اساس کاهش صادرات نبوده و همین مساله اما و اگرهای زیادی به وجود آورده است.

نگاه غیر واقع بینانه به فروش نفت در بودجه سال 98

در بخشی از این گزارش است: «اما صبر کنید، قضیه به این جا ختم نمی‌شود. چه بسا روایت اصلی قضیه اساساً شروع نشده باشد که تمام بشود. در واقع، اگر تصور کنیم که رقم صادرات نفت به احتمال زیاد مثلاً بین 1 الی 1.2 میلیون بشکه در روز خواهد بود، آنهم اگر همه این رقم محقق یا به طور مناسبی تهاتر شود و تخفیفی هم در کار نباشد؛ نتیجه این خواهد شد که تمام محاسبات فوق باید نادیده گرفته شوند و محاسبات دیگری انجام شود. تازه این با این فرض است که قیمت نفت در همان حدود 54 دلار در بشکه باقی بماند».

به عبارت دیگر میانگین صادرات روزانه نفت در سال 98، 1.5 میلیون بشکه در نظر گرفته شده که در بهترین سناریو فروش 1.2 میلیون بشکه پیش‌بینی می‌شود و میزان صادرات نفت، واقع‌بینانه نبوده و تکیه زیادی به خرید نفت توسط اروپا از طریق کانال ویژه مالی شده است.

هرچند سایر کشورهای تولیدکننده هم ارقام بالایی را در بودجه سالانه خود برای نفت پیش بینی کرده‌اند؛ اما باز هم محدودیت صادرات برای ایران موضوعی است که در بودجه 98 لحاظ نشده است. برای مثال عربستان 72 دلار، قطر 65 دلار، امارات متحده عربی 67 دلار و روسیه بین 65 تا 66 دلار در نظر گرفته‌اند. لذا در سطح منطقه شاید پایین ترین پیش بینی در ایران با قیمت 54 دلار است.

با این حال می‌بایست بودجه ای که برای سال آتی بسته می‌شد یک بودجه منعطف در نظر گرفته می شد به عنوان مثلا در ماه هایی از سال فروش نفت بالاتر با قیمت کمتر و در ماه های دیگر فروش نفت کمتر با قیمت بالاتر را بررسی می کردند.

در آخرین گزارش سازمان اوپک در ماه نوامبر ۲۰۱۷ میلادی(هفته‌ نخست آذر ۹۷) میزان تولید نفت از ۳.۹ میلیون بشکه به حدود ۲.۸ میلیون بشکه نفت در روز رسیده است که این کاهش تولید یک میلیون بشکه نفت خام با توجه به ثابت بودن ظرفیت پالایشی نفت کشور در یک سال گذشته، نشان‌دهنده‌ کاهش صادرات یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت خام است.

بر همین اساس می توان گفت که میزان صادرات نفت خام ایران در ماه نوامبر چیزی در حدود ۱.۲ میلیون بشکه بوده است. بدین ترتیب مشاهده میشود که فروش 1.5 میلیون بشکه نفت در روز با روند فعلی عملاً امکان پذیر نیست.

کسری بودجه 50 هزار میلیارد تومانی با یک پیش بینی غلط

بررسی آمار نشان می‌دهد که میزان صادرات نفت خام کشور در بهترین حالت حدود 1 تا 1.2 میلیون بشکه در روز است که به نظر میرسد این میزان صادرات نیز با توجه به اعطای معافیت‌های آمریکا به خریداران نفتی ایران امکان پذیر شده است یعنی با اتمام این معافیت ها دیگر این مقدار فروش هم شاید متصور نباشد.

با محاسبات صورت گرفته در صورت ثابت بودن قیمت جهانی نفت، با صادرات 1 میلیون بشکه نفت به جای 1.5 میلیون بشکه که در بودجه در نظر گرفته شده است؛ کسری بیش از 50 هزار میلیارد تومانی در بودجه 98 تقریبا قطعی به نظر میرسد.

کاهش صادرات نفت کشور در حالی اتفاق افتاده است که وزارت نفت به عنوان متولی اصلی فروش نفت کشور طی بازه 6 ماهه از زمان خروج امریکا از برجام تا اعمال تحریم‌های نفتی هیچ اقدام مثبتی برای مقابله با تحریم‌های نفتی انجام نداده است.

واضح است که فروش نفت در مدل سنتی به دلیل قابلیت رهگیری و شناسایی آن توسط آمریکا باعث می‌شود که هیچ یک از مشتریان سنتی نفت ایران حاضر به خرید حتی یک بشکه بیشتر از معافیت داده شده نشوند زیرا در این صورت این موضوع توسط آمریکا شناسایی شده و کشور متخطی مورد جریمه و تحریم آمریکا قرار میگیرد. در نتیجه ضرورت گذر از مدل سنتی فروش و شکستن انحصار شرکت ملی نفت در فروش نفت از طریق تنوع‌سازی در روش‌های صادرات نفت بیش از گذشته اهمیت می‌یابد.

در این راستا کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی تصویب کرد: وزارت نفت مکلف شد تا ماهانه حداقل دو میلیون بشکه نفت خام سبک ایران، دو میلیون بشکه نفت خام سنگین ایران و یک میلیون بشکه میعانات گازی پارس جنوبی را به صورت مداوم و منظم با امکان تصویه صد در صد ریالی در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه کرده و گزارش عملکرد خود را هر سه ماه به کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ارسال کند.

همچنین یکی دیگر از مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه 98 در رابطه با فروش نفت در بورس مربوط به تسویه بدهی‌های دولت با تحویل نفت خام است که این اقدام نیز به طور قابل ملاحظه‌ای بار بدهی‌های موجود را از دوش دولت برمیدارد.

طبق این مصوبه دولت مجاز شد؛ خالص بدهی قطعی خود را به اشخاص حقیقی، حقوقی، تعاونی و خصوصی در چارچوب مقررات مربوطه -که تا پایان سال 97 ایجاد شده باشد را تا مبلغ 20هزار میلیارد تومان از محل تحویل نفت خام براساس قیمت بورس انرژی تسویه کند مقدار نفت تحویلی مازاد بر سقف تعیین شده به منابع عمومی دولت اختصاص می‌یابد.

دور زدن تحریم‌ها مسیری که دولت نمی‌خواهد به آن تن بدهد

در سال های گذشته ایران برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا روی صادرات نفت خود به راه‌های مختلفی شامل صادرات پنهانی نفت بدون ردیاب در نفتکش‌ها، مبادلات تهاتری، تخفیف و مدت اعتبار طولانی‌تر برای فروش نفت متوسل شده بود.

روش هایی که باعث فروش یک میلیون بشکه نفت شده بود تا مردم اثر تحریم ها را کمتر از همیشه احساس کنند؛ اما اکنون دولت دوازدهم اعتقادی به این مسیر نداشته و بعد از برجام بسیاری از راه های دور زدن تحریم ها متوقف شد.

به نظر می رسد برای فروش نفت در سال آینده ناگزیر از استفاده تجربیات دور زدن تحریم باشیم و به همین جهت باید دولت آمادگی بیشتری برای این مسیر به دستآورده و از تجربیات دولت قبلی در این زمینه استفاده کند.

انتهای پیام/ط