نکات ظریف یک سفر سنگین


نکات ظریف یک سفر سنگین

بغداد – ایرنا – طولانی ترین سفر ظریف به یک کشور خارجی، سفری که طبق برنامه قبلی قرار بود چهار روز کاری باشد اما به درخواست مسوولان محلی به پنج روز افزایش یافت، دارای ابعاد و نکات بسیاری است که دوست و دشمن درباره آن می اندیشد.

به گزارش ایرنا، کم و کیف دیدارها، فشردگی برنامه ها و نشست ها و مباحثی که در سفر متراکم ظریف به بغداد و چهار شهر مهم دیگر با طیف های مختلف شیعه، سنی و کرد عراق انجام شد به گونه ای بود که ناظران طیف های مختلف، آن را نشاندهنده عمق روابط دو کشور همسایه ارزیابی می کنند.
سفر «محمدجواد ظریف» به عراق حاوی پیام های ظریف و زیرکانه ای بود که از یکسو عمق و استحکام روابط را بین دو کشور همسایه به اثبات می رساند و از طرفی الگوی تازه ای از روابط منطقه ای را ترسیم می کرد که ظریف در بغداد از آن به عنوان «منطقه امن و قوی» نام برد.

*** «منطقه قوی»، رویکرد ایران برای منطقه
«منطقه قوی» که ظریف از آن در بغداد سخن گفت، رویکرد واضح و روشن جمهوری اسلامی ایران درباره مناسبات بین کشورهای منطقه را آشکار می کند.
منطقه قوی منطقه ای است که همان طور که ظریف تاکید کرد، امنیت کشورهای منطقه بهم پیوند خورده و «یک کشور، امنیت خود را جدای از تعریف امنیت همسایگان نمی داند.»
وزیر خارجه ایران گفت: منطقه قوی آن است که یک کشور، پیشرفت و توسعه در کشور همسایه را پیشرفت و توسعه خود بداند.
در چنین منطقه ای گفت وگو جایگزین جنگ و همکاری جایگزین مسابقه تسلیحاتی و رابطه برادرانه جایگزین اعتماد به خارجی می شود و کشورهای منطقه با اعتماد بر یکدیگر آینده بهتری برای کشورهای خود می سازند.
ظریف تاکید کرد که در چنین منطقه ای رابطه دوجانبه و چندجانبه کشورهای این منطقه، قوی تر از رابطه آنان با دیگر کشورهای خارج از منطقه قوی خواهد بود.
به گفته وی، منطقه قوی که مورد نظر جمهوری اسلامی ایران است، ملت های منطقه ارتباطات وثیق اجتماعی و فرهنگی با یکدیگر دارند و در حوزه اقتصاد نیز بخش خصوصی عنصر محرک توسعه ارتباطات و روابط تنگاتنگ میان آنها است.
بر همین اساس ظریف خاطر نشان ساخت که جمهوری اسلامی ایران و در راستای تحقق چنین هدفی، از گسترش همکاری با کشورهای منطقه استقبال می کند.

***عراق الگوی منطقه امن
به نظر می رسد با توجه به رویکرد مشابه رهبران دو کشور نسبت به تقویت مناسبات بینابینی در منطقه و کاستن از اعتماد به خارجی، شاید روابط دو جانبه عراق و ایران، هسته اولیه این منطقه قوی و امن را تشکیل دهد.
همین رویکرد را عراق در جریان سفر «برهم صالح» رییس جمهوری این کشور به تهران در آبان ماه گذشته تحت عنوان طرح «نظام جدید منطقه ای» مطرح کرد.
صالح گفت: در راستای منافع ملت های منطقه باید یک نظام جدید منطقه ای با مرکزیت عراق تعریف شود که به گفته او، ایران می تواند در آن نقش مهمی داشته باشد.
در حالی که سفرهای ظریف به کشورهای مختلف معمولا دارای صبغه سیاسی است، در سفر به بغداد به دلیل همراهی یک هیات بزرگ اقتصادی از 50 سرمایه‌دار- سرمایه‌گذار، تاجر، کارآفرین و تولیدکننده همزمان هم صبغه سیاسی و هم اقتصادی به همراه داشت.
برگزاری پنج همایش اقتصادی بزرگ بین ایران و عراق در بغداد، اربیل، سلیمانیه، کربلا و نجف در طول این سفر و گشایش همه این همایش ها با حضور و سخنرانی ظریف و حضور مسوولان بلندپایه عراقی - به اعتقاد کارشناسان - یکی از نقاط عطف در تاریخ روابط دو کشور است.
استقبال گرم مقامات عراقی و دیدگاه روشن آنها درباره اهمیت روابط بین عراق و ایران، همان گونه که ظریف نیز برآن صحه گذاشت، «درک بالای مسوولان بلندپایه عراق را درباره روابط دو جانبه نشان می دهد.»
به اعتقاد ظریف مهمترین مانع در مسیر روابط دو کشور، مسوولان رده میانی عراق هستند که درک صحیحی از شرایط را ندارند و به واسطه ترس از سیاست های زورگویانه و تحریم محور واشنگتن، در مسیر توسعه روابط دو کشور سنگ اندازی می کنند.
اما با توجه به خواست مسوولان بلند پایه و افکار عمومی که در جریان دیدار اقشار مختلف عراق اعم از تاجر، سرمایه دار، شخصیت سیاسی، اقلیت ها، نخبگان علمی، سران عشایر و نمایندگان گروه های مقاومت اسلامی در دیدار با ظریف در عراق تجلی یافت، در نهایت مسوولان رده میانه و پایینی این کشور ناچارند با این موج تقویت مناسبات با ایران همراه شوند.

***ظریف، سفرهای دزدانه پمپئو و ترامپ را به چالش کشید
یکی از وجوه مهم سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به عراق که در سطح رسانه های عراقی و منطقه بازتاب گسترده داشت و حتی روزنامه سعودی «شرق الاوسط» را هم به واکنش واداشت، مقایسه کردن این سفر توسط افکار عمومی با سفرهای دزدانه مقامات آمریکایی به عراق از جمله سفرهای اخیر رییس جمهوری و وزیر خارجه آمریکا است.
روزنامه شرق الاوسط سعودی در گزارشی که در رسانه های عراقی نیز بازتاب داشت اذعان کرد که وزارت خارجه ایران از یک روز قبل سفر ظریف به عراق را اعلام و توجه ناظران را به آن جلب کرد تا این پیام را برساند که این سفر بر خلاف سفرهای محرمانه مسوولان آمریکایی، علنی و مورد استقبال عمومی در عراق است.
به باور کارشناسان، این سفر نوعی درس عزت و احترام گذاشتن به کشورهای دیگر را به مسوولان آمریکایی آموخت تا در رفت و آمدهایشان به عراق، حاکمیت ملی این کشور و شئونات دیپلماتیک را مراعات کنند.
براساس این گزارش، در حالی ظریف با اعلام رسمی و آشکار به بغداد آمد که همتای آمریکایی او قبل از وی، در 19 دیماه یک سفر دزدانه به عراق انجام داده بود که حتی ظریف در سخنرانی همایش اقتصادی بغداد (24 دیماه) به آن اشاره تلویحی کرد.
ظریف با اشاره به نگاه امنیتی مسوولان کاخ سفید به عراق گفت که مسوولان آمریکایی به عراق می آیند و می روند و سپس خبر سفر آنها منتشر می شود در حالی که او (محمد جواد ظریف) با اعلام قبلی و در روز روشن به عراق آمده است.
به گفته او، این رفتار نحوه تعامل با عراق، تفاوت بین جمهوری اسلامی ایران را در مقایسه با آمریکایی ها نشان می دهد.
«مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در 19 دیماه دزدانه به بغداد آمد و با مسوولان عراقی دیدار و گفت وگو کرد و در حالی خبر ورود و ملاقات های منتشر شد که او خاک این کشور را ترک کرده بود.
پمپئو به تاسی از رییس جمهوری کشورش که در اوائل سال میلادی به همین ترتیب دزدکی به پایگاهی در غرب عراق که در برگیرنده نظامیان آمریکایی بود، سفر کرده بود، به همین شیوه به عراق آمد که هر دوی این سفرها با اعتراضات داخلی در عراق همراه شد و آن را نقض حاکمیت ملی و توهین به دولت و ملت عراق دانستند.
این در حالیست که وزیر خارجه کشورمان در همین سفر تقریبا از دو ماه قبل، تاریخ سفر «حسن روحانی» رییس جمهور ایران اسلامی را به بغداد اعلام کرد و گفت که در 20 اسفندماه روحانی به بغداد می آید امری که به باور بسیاری از ناظران، نشانگر تفاوت کمی و کیفی روابط عراق و ایران با کشوری مثل آمریکاست.
ظریف در نجف در پاسخ به خبرنگاری که از این تفاوت سوال کرد بدون نام بردن از آمریکا گفت که روابط ما با عراق تصنعی نیست که بخواهیم مخفیانه به عراق سفر کنیم.
تفاوت دیگری سفر این مقام ایرانی با مقامات غربی در این بود که ظریف به صراحت اعلام کرد جمهوری اسلامی هیچ سقفی برای گسترش روابط و از جمله هیچ محدودیتی برای انتقال فناوری های مختلف به عراق ندارد و حتی در پاسخ به سوال خبرنگاری که از وی درباره احتمال همکاری هسته ای میان تهران و بغداد پرسید گفت که ایران آماده همکاری با همسایگان درچارچوب مقررات بین المللی است.

***دستاورد اقتصادی سفر
از مهمترین دستاوردهای این سفر سقف اولیه ای است که ظریف در این سفر برای مبادلات اقتصادی بین دو کشور اعلام کرد و گفت که دو کشور ظرفیت 20 میلیارد روابط اقتصادی دو جانبه را دارند.
او همچنین نقاط کور روابط دو کشور را در این سفر بی پرده آشکار کرد و مشکل اصلی در توسعه روابط را ترس برخی مسوولان رده میانی و پایینی کشور عراق از آمریکا دانست و در عین حال درک بالا و خوانش درست مقامات بلندپایه عراق از اوضاع منطقه و جهان و اراده جدی آنان برای توسعه روابط با ایران را ستود.
وی همچنین در همایش های اقتصادی به خواست فعالان اقتصادی و تجاری عراق برای گسترش مناسبات پاسخ سریع داد و از آمادگی ایران برای لغو کامل و متقابل روادید و دست کم برای بازرگانان و نیز حذف متقابل تعرفه های گمرکی میان دو کشور خبر داد.
او همچنین از تدابیر وزارت خارجه ایران برای اجرایی کردن روادید الکترونیک خبر داد تا زمینه سفر فعالان تجاری عراق را به ایران فراهم کند.
کارگروه هایی در هر پنج همایش اقتصادی نیز ایجاد شد و راهبردهای گسترش مناسبات در بخش های مختلف مورد بحث و بررسی کارشناسانه قرار دادند که بی شک پیشنهادها و نتایج آن در آینده، نقشه راه گسترش بیش از پیش مناسبات دو کشور خواهد شد تا رقم 20 میلیارد دلار سقف روابط اقتصادی دو کشور تحقق یابد.
این سفر همچنین تحریم های یکجانبه آمریکا را بی خاصیت کرد زیرا مسوولان بلند پایه عراق یک بار دیگر بر تعامل اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران به رغم وجود تحریم ها تاکید کردند.
«عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق در دیدار با ظریف تاکید کرد: سیاست عراق مبتنی بر برقراری بهترین روابط با کشورهای همسایه است و برای توسعه روابط و آینده ای بهتر در مناسبات با ایران تلاش می کند.
وی بر خواست مردم و دولت عراق برای داشتن بهترین روابط با ایران و بهره گیری حداکثری از ظرفیت های دو کشور تاکید کرد.
تسهیل در رفت و آمد مردم و تجار، ایجاد ساز و کارهای اقتصادی و مالی برای توسعه و تداوم تجارت و صادرات انرژی، راه اندازی کشتیرانی در اروند رود و ایجاد شهرک‌های صنعتی در نواحی مرزی از جمله محورهای گفت و گوهای ظریف با عبدالمهدی بود.

***دستاورد سیاسی سفر
تطابق دیدگاه های عراق و ایران در 10 عنوان کلی در رابطه با مناسبات دو جانبه و تحولات منطقه و جهان که بعد از پایان رایزنی های محمد جواد ظریف با «محمد علی حکیم» وزیر خارجه عراق در اولین روز سفر (23 دیماه) در قالب بیانیه ای مشترک مطرح شد، از مهمترین دستاوردهای سیاسی این سفر به شمار می رود.
دیدار طیف های مختلف سیاسی به ویژه رهبر و اعضای دو فراکسیون بزرگ حامی دولت (سازندگی و اصلاح) نمایندگان اقلیت های قومی و دینی، رییس دیوان اوقاف اهل سنت، سران عشایر، نمایندگان گروه های مقاومت اسلامی و الحشد الشعبی همگی از عمق روابط سیاسی بین دو کشور حکایت دارد.
همه این دیدارها برخلاف دیدارهای دزدانه و پشت درهای بسته مسوولان آمریکایی با طرف های عراقی، در روز روشن و در برابر انظار رسانه های عراقی و خارجی انجام شده است.
تاکید وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اینکه «روابط ایران و عراق به ضرر هیچ کشوری نیست» و هیچکس از جمله «آمریکا حق دخالت در روابط دو جانبه ایران و عراق ندارد» از جمله نکات کلیدی بود که به اعتقاد کارشناسان، نقشه راه مناسبات سیاسی را بین دو کشور ترسیم کرده است.

***حسن ختام سفر، اعلام پایان خدایی کردن آمریکا بر جهان از کربلا
حسن ختام سفر محمد جواد ظریف به عراق، سخنرانی مهم او در کربلا درباره پایان خدایی کردن آمریکا بر جهان بود.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران این سخنان را در دیدار با نمایندگان گروه های مقاومت اسلامی و الحشد الشعبی در کربلای معلا عنوان کرد و آمریکا را شبیه داستان مشهور «شاه برهنه» دانست که جهان به تدریج جرات آن را پیدا کرده برهنگی آمریکا را به رخ مسوولان کاخ سفید بکشاند.
او گفت که امریکا همانند آن شاه برهنه است که جهانیان به برهنگی او پی برده اند اما هنوز کمتر کسی جرات می کند این واقعیت را فریاد بزند اما کم کم چنین خواهد شد و همین امر سبب شده است دوره خدایی کردن آمریکا بر جهان پایان یافته است و دیگر نمی تواند جهان را مدیریت و هدایت کند.
به اعتقاد او، جهان باید برای شرایط جدید خود را آماده کند و بر همین اساس، طرح منطقه قوی را در ابتدای سفر خود مطرح کرد تا به کشورهای منطقه این پیام را رسانده باشد که خود را برای شرایط جدید آماده کنند.
برپایه این قرائت، محمد جواد ظریف تاکید کرد که تحریم های یکجانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران محکوم به شکست است.
به هر روی، سفر آشکار، علنی و پنج روزه ظریف به همراه یک هیات سیاسی و اقتصادی هفتاد نفره که پنجاه نفر آنان فعالان اقتصادی بخش خصوصی بودند و دیدار با مقامات عالی و شخصیت های برجسته سیاسی در بغداد و اربیل و با چهره های حزبی، مقاومت، عشائری و مردمی و تاکید مجدد وی بر برادری میان دو کشور، جریان آمریکایی - سعودی - بعثی را بشدت دچار سردرگمی کرده است.
با این حال، بی رمق بودن واکنش های تخریبی این جریان مثلثی نشان می دهد سخنرانی های عمومی ظریف و پاسخ های صریح و روشن وی به سوالات خبرنگاران، امکان هر گونه مانور و اقدامات تخریبی قابل توجه را از این جریان گرفته است.
خاورم *10*353*380*

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه سیاست خارجی

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!


روی کلید واژه مرتبط کلیک کنید

بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


تالاب‌ های چهارمحال‌ و بختیاری از جاذبه های گردشگری در نوروز + عکس