رملک بوته ای بومی و مناسب کانون ریزگردها

تهران - ایرنا - عضو شورای هماهنگی تشکل های محیط زیست استان خوزستان، ضمن انتقاد از کاشت نهال برای تثبیت کانون های ریزگردها پیشنهاد داد که برای تثبیت این کانون ها بهتر است به جای نهال، بوته کاشته شود.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، شهرام دهکردی در گفت و گو با خبرنگار اعزامی ایرنا به اهواز اظهارداشت: بحث ریزگردها حدود 13 سال است، مردم منطقه را درگیر کرده است. برای تثبیت کانون های ریزگردها نهال کاری شده است؛ این در حالی است که ایراداتی برای این کار وجود دارد.
به گزارش ایرنا، فرزاد امین، رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان اهواز روز پنجشنبه (27 دی) گفت: پنج هزار هکتار از اراضی فوق بحرانی شهرستان اهواز جنگل کاری شده است که 70 درصد پوشش این جنگل ها از درخت کهور تشکیل شده چراکه مقاومت بالایی در برابر گرما، خشکی و شوری آب دارد.
ده کردی گفت: یکی از ایرادات این است که اگر قرار است در استان خوزستان، کانون ریزگردها را تثبیت کنیم چرا از گونه های غیر بومی استان استفاده شده است. در زمان حاضر در برخی از کانون های ریزگرد خوزستان از گونه کهور استفاده شده است که نوعی گونه وارداتی به استان محسوب می شود و امری بیهوده است.
ده کردی گفت: جهاد کشاورزی طی قراردادی، کاشت نهال ها را به پیمانکار داد. این نهال ها در جاده اهواز - سربندر کاشته شده است.
این فعال محیط زیست اظهارداشت: اعتقاد ما این است که برخی جاها به کاشت نهال نیازی نیست اما چرا ما روی کاشت نهال متمرکز شده ایم؟ خیلی از جاهایی که کانون ریزگرد شده است زمانی تالاب بود و زمانی سر ریز رودخانه ها وسیلاب ها در آنجا جمع می شد. این امر، هم باعث تلطیف هوای استان و هم باعث جلوگیری از بروز ریزگردها می شد.
وی خاطرنشان کرد: اگر ما بخواهیم در این بخش ها نهال کاری کنیم کاری بیهوده است باید حقآبه این تالاب ها را بدهیم که اگر این حقابه رعایت شود دیگر نیازی به کاشت این همه درخت نیست.
مدیر عامل جمعیت مهر ورزان زمین پاک در پاسخ به این سوال که آیا مطالعه ای برای کاشت گونه کهور در کانون های ریزگرد خوزستان انجام شده است یا خیر ، اینگونه جواب داد: فکر نمی کنم. اگر هم مطالعه ای وجود داشته، خیلی سریع بوده است در سال 93 از نظر هجوم ریزگردها در وضعیتی قرار گرفته بودیم که خیلی بد بود و باید کاری انجام می شد از آن سال شروع به کاشت نهال کردند.
وی در خصوص از بین رفتن یا خشک شدن شماری از نهال های کاشته شده اظهارداشت: مسئولان منابع طبیعی و جهاد کشاورزی گفته اند، حدود 30 تا 40 درصد نهال ها از بین رفته است.البته این منطقی است هر چند ما بیش از این ها را پیش بینی کرده ایم یعنی بالاتر از 50 درصد را پیش بینی کرده ایم که از بین رفته است.

**کاشت نهال به آموزش نیاز دارد
این فعال محیط زیست همچنین در بخش دیگری از این گفت وگو به فعالیت کاروان های راهیان نور اشاره کرد که شماری از این کاروان ها، کاشت نهال های کهور را در کانون ریزگردها انجام داده بودند.
عضو شورای هماهنگی تشکل های محیط زیست استان خوزستان توضیح داد: آنها(راهیان نور) هیچ تجربه درختکاری نداشتند؛ به عبارت دیگر کاشت نهال توسط کسانی که تجربه ندارند هم علمی نیست. کاشت نهال در عرصه به آموزش نیاز دارد و دوستانی که نهال می کاشتند هیچ تجربه ای نداشتند و این نهال کاری، بیشتر، نمادین بود به همین علت خیلی از نهال هایی که از این طریق کاشته شد، یا از بین رفت یا اینکه آفت به آنها زد.

**رملک بوته ای بومی و مناسب کانون ریزگردها
وی در خصوص بوته های بومی که مناسب کانون ریزگردها جهت تثبیت است گفت: به عنوان مثال در خوزستان، گیاهان بوته ای و درخت هایی داریم که بومی این منطقه است. درختی در جنوب و جنوب شرقی استان خوزستان رشد می کند که به آن به زبان محلی «رملک» می گویند. رملک هر چند خار دارد اما تنش آبی و گرما را به راحتی تحمل می کند؛ ضمن اینکه محصول یا میوه هم دارد که از آن هم انسان ها و هم حیوانات استفاده می کنند وقتی ما این ها را داریم چرا برویم کهور بکاریم!مگر به عنوان مثال گیاه بوته ای خارشتر که بومی استان نیز به شمار می آید چه عیبی داشت؟!
عضو شورای هماهنگی تشکل های محیط زیست استان خوزستان خاطرنشان کرد: اگر قرار است روی نهالی مثل کهور بخواهیم کار کنیم که سه تا پنج سال آینده جواب دهد چرا روی بوته ای کار نکنیم که ممکن است همان سال اول به ما جواب دهد و سال دوم که صد در صد جواب می دهد؟ چرا دنبال کهوری باشیم که هم در آینده مشکلات زیست محیطی ممکن است ایجاد کند و هم اینکه سه تا پنج سال زمان می خواهد که به گفته منابع طبیعی به عنوان تثبیت کننده خاک عمل کند.
وی با اشاره به اینکه کانون های ریزگرد در خوزستان، از آنجا که تالاب بوده است، کانون هایی رسی به شمار می آید نیز اظهارداشت: خاک رس، خیلی سبک است و شوری بسیار بالایی هم دارد به همین علت، یک مقدار تثبیت کردنش کار سختی است؛ بنابراین هر نمونه درختی را نمی توان داخل کانون های رسی کاشت.


** از بدترین نوع مالچ در اطراف هورالعظیم استفاده شده است
ده کردی در خصوص وضعیت حال حاضر تالاب بین المللی هورالعظیم گفت: البته اگر الان بروید هور را ببینید، به علت بارندگی هایی که صورت گرفته است وضعیت خوب و سبزینگی دارد. ولی اعتقاد ما این است که اول حقآبه تالاب ها برگردد.
وی ادامه داد: طبق کنوانسیون ها و معاهدات بین المللی و ملی برای رودخانه و تالاب، هر رودخانه و هر تالابی یک حقآبه برای خودش دارد ولی در سال های اخیر با ایجاد سد سازی در بالادست رودخانه ها و کشاورزی های سنتی در استان های بالا دست که متاسفانه هنوز هم هست و نیز کاهش نزولات آسمانی، خوزستان، مشکل کمبود آب پیدا کرد.
وی افزود: آقای کلانتری(رییس سازمان حفاظت محیط زیست) چندین بار اعلام کرده است که که حقآبه ها را متاسفانه به رودخانه ها و تالاب ها نداده ایم و اولویت ها را روی کشاورزی و ایجاد معیشت پایدار برای روستاییان قرار داده و بعدا به تالاب ها رسیدگی کرده ایم.
دهکردی با بیان اینکه این تالاب یکی بزرگ ترین تالاب ها در خاورمیانه است به مالچ پاشی در اطراف این تالاب اشاره کرد و گفت: جدیدا اطراف تالاب را دارند مالچ پاشی می کنند که یک نوع مسکن است.
وی مالچ را به دو نمونه بیولوژیکی و نفتی است تقسیم بندی کرد و افزود:متاسفانه از بدترین نوع مالچ که نفتی است برای اطراف تالاب استفاده می شود.

**مشکل فاضلاب شهری در اهواز فاجعه است
عضو شورای هماهنگی تشکل های محیط زیست استان خوزستان همچنین به یک مشکل زیست محیطی دیگر در خوزستان به ویژه در شهر اهواز اشاره کرد و گفت: در حوزه های شهری هم متاسفانه مشکل فاضلاب شهری در اهواز فاجعه است چرا که تصفیه فاضلاب در این شهر نداریم.
ده کردی گفت: زمانی در محله هایی همچون، زیتون و کوروش اهواز، خانه های ویلایی داشتیم که مشکل فاضلاب نداشتند وقتی خانه ها به آپارتمان تبدیل شدند مشکل فاضلاب ایجاد شد به عبارت دیگر، ما بافت شهر را تغییر دادیم اما سیستم های ذهاب و فاضلاب را تغییری ندادیم و همان کانالی که فاضلاب را 30 سال پیش منتقل می کرد به روز نشد.
این فعال محیط زیست گفت: البته تاسیسات در شرق اهواز ایجاد شد و قرار شد فاضلاب به آنجا برود تا تصفیه شود هنوز این طرح تکمیل نشده است و مشکل فاضلاب کما فی السابق در اهواز وجود دارد و آب با کوچکترین بارندگی، بالا می آید و تمام سطح خیابان ها و معابر را می گیرد.

**فاضلاب خام وارد کارون می شود
وی همچنین اظهارداشت: از انجا که وضعیت تصفیه فاضلاب مطلوبی نداریم، هنوز فاضلاب را به صورت خام به رودخانه می دهیم از بالا دست رودخانه کارون یعنی مسجد سلیمان به این طرف، فاضلاب شهری، روستایی و کشاورزی به صورت خام وارد کارون می شود. از طرفی دیگر رودخانه، دبی سابق خود را ندارد و خود پالایی را هم از دست داده است.
عضو شورای هماهنگی تشکل های محیط زیست استان خوزستان، در خصوص آب رودخانه کارون هم گفت: قبلا آب این رودخانه زیاد بود و می توانست خود پالایی را خود به خود انجام دهد، الان که آب کارون کم شده است این خود پالایی هم انجام نمی شود و آلوده تر از قبل شده است.
وی ادامه داد: فاضلاب شهری، روستایی و صنعتی وارد پایین دست رودخانه ها و در نهایت وارد دریا می شود.
ما الان دو برابر مساحت شهر امیدیه فاضلاب داریم. در مسجد سلیمان و شوشتر نیز همین مشکل را داریم.

** به نام آب شرب و به کام صنعت و کشاورزی
ده کردی یکی دیگر از مسایل زیست محیطی خوزستان را انتقال آب سرشاخه ها به استان های بالادست و در عین حال کویری بیان کرد و این پرسش را پرسید که چرا صنایع «آب بر» را به دل کویر برده ایم تا به آب بیشتری نیاز داشته باشیم! این صنایع، آب می خواهد.
بر اساس نظر این فعال محیط زیست، خاک جلگه ای مثل خوزستان، خاکی خاص و برای کشاورزی مناسب است نه اینکه آب را از این منطقه به دل کویر منتقل کنیم که صنایع آب بر دارد. این اشتباه بزرگی است که کویر توسعه اقتصادی انجام دهیم و جمعیت زیادی از مردم را جذب کنیم و آبی را که می توانست در پایین دست (خوزستان) بستر کشاورزی پایداری باشد و 70 درصد نیاز کشاورزی را تامین کند، چرا به دل کویری ببریم که محصولات گلخانه ای به عمل می آورد.
او اظهار داشت: اگر واقعا ذوب آهن وفولاد را می خواستیم چرا در دل کویر این کار را انجام دادیم چرا کناردریا این صنعت رانیاوردیم.
وی خاطرنشان کرد: ما در حال طی کردن سال های خشکسالی هستیم و نزولات آن آنقدرنیست که آب سرشاخه ها را تامین کند. حال که بارندگی ها کم شده است انتظارات ما نباید مثل قبل باشد. یکی از اعتراضات خوزستانی ها هم همین است که آب به اسم شرب از سرشاخه برداشت می شود و به بالا دست می برند اما آن را به مصارف صنعتی و کشاورزی استفاده می رسانند.

**بیماری 200 هزار هکتار از جنگل های بلوط
این فعال محیط زیست، خشکیدگی و بیماری جنگل های بلوط خوزستان را ، معضل جدید زیست محیطی این استان بیان کرد و افزود: حدود 900 هزار هکتار جنگل های بلوط در شمال و شمال شرقی خوزستان داریم که به گفته لاهیجان زاده (مدیر کل سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان) 200 هزار هکتار از این 900 هزار هکتار جنگل، بیمار است. به عبارت دیگر برای این جنگل ها هم آفت سوسک بلوط خوار و هم خشکیدگی خود درختان وجود دارد که شاید به علت تغییر اقلیم و بحث ریزگرد ها رخ داده باشد.
وی ادامه داد: متاسفانه ذغال گیری در استان خوزستان توسط عشایر باب شده است. عشایر این درخت ها را قطع می کنند؛ این در حالی است که 75 میلیون تومان قیمت اکولوژیکی بلوط است ولی عشایر متاسفانه این بلوط را برای گرفتن 25 کیلوگرم زغال خشک می کنند.
وی خاطرنشان کرد: قبلا به روستاها نفت می دادند اما الان توزیع آن کم شده است. بنابراین روستاییان و عشایر به علت مسائل معیشتی، درخت های بلوط را خشک می کنند. در عرصه های جنگلی که به سمت ایذه و اندیمشک می رویم این مساله وجود داد و متاسفانه هیچ اراده ای برای آن وجود ندارد.
ده کردی تاکید کرد: گاهی هم به صورت نمادین یک نفر را جریمه می کنند که فایده ای ندارد. حتما باید معیشت پایدار برای روستایی و عشایر ایجاد شود و آموزش هم به آنها داده شود. روی دانش آموزان و جوامع محلی کار برای ارزش بلوط انجام شود. در میان عشایر بختیاری حتی اشعار و داستان ها به بلوط بر می گردد بلوط حالت مقدس به عشایر دارد و حاجت از بلوط می گیرند و ببینید به کجا رسیده ایم که بلوط مقدس را خشک و تبدیل به ذغال می کنیم!

** نخاله های ساختمانی و کاربرد آن در فضای شهری
ده کردی، نخاله های ساختمانی را به عنوان یکی دیگر از مشکلات خیلی بزرگ استان خوزستان در محیط زیست بیان کرد و گفت: هیچ تاسیساتی برای بازیافت این نخاله ها وجود ندارد در حالی که نخاله های ساختمان در دنیا بازیافت می شود.
وی افزود: این نخاله ها بیماری سالک را ایجاد می کند و شهرداری هم از نخاله های ساختمانی به عنوان زیر ساخت پوشش فضای سبزش دارد استفاده می کند؛ بدین ترتیب که اول نخاله های ساختمانی را در فضایی می ریزند و بعد هم یکی دو متر خاک، روی آنها می ریزند و شروع به درختکاری می کنند.
وی خاطرنشان کرد: چند وقت پیش در جلسه ای در شهرداری این نکته را خاطرنشان کردیم و آنها هم گفتند که دیگر این کار را نمی کنند.گفتند که شرکتی را برای بازیافت این نخاله ها در نظر می گیرند اما با این وجود، من اراده ای در این خصوص نمی بینم.

**گذر از حریم مناطق حفاظت شده
ده کردی تجاوز یا گذر از حریم مناطق حفاظت شده خوزستان را یکی دیگر از معضلات محیط زیست این استان بیان و به عنوان مثال به تالابی به نام شیمبار اشاره کرد که در این تالاب میوه هایی همچون انگور و انجیر رشد می کند.
وی اضافه کرد: از وقتی که عشایر در این تالاب یکجا نشین شده اند به مرور زمان شاخه های درختان این تالاب را می کنند و به عنوان سوخت، استفاده می کنند.

** به ایستگاه ثابت اطفاء حریق در مناطق جنگلی نیاز داریم
ده کردی گفت: مناطق جنگلی شمال و شمال شرقی خوزستان به ایستگاه ثابت اطفاء حریق نیاز دارد چرا که بالاترین آتش سوزی جنگل ها را استان خوزستان دارد.
وی یاد آور شد:همان مقدار که در کانون های ریزگرد درخت می کاریم، طی سال در حدود 200 هکتار در مناطق شمالی خوزستان هم درخت ها را از دست می دهیم که درگیری های قومی از جمله علل از بین رفتن درخت ها می شود. به عبارت دیگر برخی طوایف به علت اختلافاتی که با هم دارند ، درخت های طایفه مقابل را آتش می زنند که به به عنوان مثال به مدت دو سال است در منطقه منگره اندیمشک، درخت ها به علت این اختلافات به آتش کشیده می شوند.

** برداشت سنتی نیشکر و آتش زدن آنها
وی همچنین برداشت سنتی نیشکر را یکی دیگر از معضلات محیط زیست استان خوزستان برشمرد و گفت: هنوز در این استان در برهه ای از سال بعد از برداشت سنتی نیشکر، بقایا را آتش می زنند که در برهه ای از سال آلودگی ایجاد می کند و حتی سوخته های نیشکر به شهر اهواز هم می آید.
پژوهشم ** 1776

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه استانها

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!