اکسیژن درمانی پرفشار: 22 فایده علمی هایپرباریک برای سلامتی

وجود اکسیژن برای زندگی ضروری است. اکسیژن درمانی پرفشار یا هایپرباریک (HBOT) روشی درمانی است که در آن، ۱۰۰ درصد اکسیژن را با فشارهای بالا به بدن می‌رسانند. اکسیژن رسانی به بافت‌ها در فشارهای بالا بسیار بهتر صورت می‌گیرد. تا انتهای این مقاله با سایت بازده همراه باشید تا چیزهای بیش‌تری درباره‌ی اکسیژن درمانی پرفشار ، و هم‌چنین فواید و عوارض جانبی استفاده از آن یاد بگیرید.

اکسیژن درمانی چیست

اکسیژن درمانی عبارت است از کاربرد روش‌های کمکی اکسیژن رسانی جهت درمانی انواع مختلفی از وضعیت‌های خاص پزشکی. دو نوع اصلی اکسیژن درمانی در دسترس هستند:

الف. اکسیژن درمانی با فشار طبیعی
ب. اکسیژن درمانی پرفشار

اکسیژن درمانی با فشار طبیعی عبارت است از کاربرد روش‌های اکسیژن رسانی با فشاری مشابه‌ی فشار اتمسفر (atm ۱). در این روش، بسته به وخامت وضعیت مورد نظر، ۴۰ الی ۱۰۰ درصد اکسیژن اشباع به بدن رسانده می‌شود.

از آن‌جا که اکسیژن بیش از اندازه‌ برای بدن مضر است، اکسیژن درمانی با فشار طبیعی باید به شکل کنترل شده انجام شود. در صورت عدم نظارت صحیح پزشک، اکسیژن درمانی با فشار طبیعی می‌تواند باعث بروز بیماری قلبی، التهاب، دیابت، و پیری زودرس شود.

اکسیژن درمانی پرفشار چیست

اکسیژن درمانی پرفشار عبارت است از کاربرد روش‌های اکسیژن رسانی اشباع ۱۰۰ درصدی با فشارهایی بالاتر از فشار اتمسفر. در این روش، کل بدن بیماران در اتاق‌هایی با فشار بالا قرار می‌گیرد. این کار باعث افزایش اکسیژن رسانی به کل بافت‌های بدن می‌شود.

جداول عملیاتی اکسیژن درمانی پرفشار، بین ۶۰ الی ۱۲۰ دقیقه، و روزی یک مرتبه یا بیش‌تر متغیر هستند.

اکسیژن درمانی پرفشار برای درمان شماری از وضعیت‌ها از قبیل آمبولی هوا یا گاز، سوختگی‌ها، زخم‌های دیابتی، و ایسکمی ناشی از جراحات موثر است.

ساز و کار اکسیژن درمانی پرفشار (هایپرباریک)

خون از چهار جزء تشکیل شده است: پلاسما، گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون، و پلاکت. اکسیژن توسط گلبول‌های قرمز خون جا به جا می‌شود؛ این گلبول‌ها حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین هستند. هموگلوبین پروتئینی حاوی آهن است که اکسیژن می‌تواند به آن بچسبد.

تنها تفاوت‌های میان اکسیژن درمانی با فشار طبیعی و اکسیژن درمانی پرفشار عبارت هستند از تفاوت‌ فشارهای مورد استفاده و روش اکسیژن رسانی. هر دوی این روش‌ها میزان اکسیژن رسانی به خون را افزایش می‌دهند.

با استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار اکسیژن پلاسما خون ۱۰ تا ۲۰ برابر نسبت به حالت اول افزایش می‌یابد. این کار، هم‌چنین، گلبول‌های قرمز خون را نیز افزایش می‌دهد.

اکسیژن درمانی پر فشار (هایپرباریک)، از لحاظ بالینی، موارد زیر را بهبود می‌بخشد:

الف. رشد سلولی
ب. کاهش تورم
پ. شکل‌گیری عروق خونی جدید
ت. ترمیم بافت
ث. التیام زخم‌ها

اکسیژن رسانی پرفشار باعث انتشار کنترل شده‌ی گونه‌های واکنش پذیر اکسیژن (ROS) در بافت‌های آسیب دیده و عفونی می‌شود.

اثر التیام بخشی قدرتمند اکسیژن درمانی پرفشار (هایپرباریک) به دلیل فعالیت ضد قارچی مستقیم این روش درمانی است که به واسطه‌ی مبارزه با رشد قارچ‌ها و بازیابی واکنش ایمنی و محافظتی در بدن اثر می‌کند.

خواص اکسیژن درمانی پرفشار برای سلامتی

۱. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار را درمان کند

غواصی اسکوبا با استفاده از هوای فشرده می‌تواند باعث بروز بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار و آمبولی گاز شریانی (سرخرگی) شود، ‌و به طور بالقوه به عنوان وضعیتی مرگ‌آور تلقی می‌شود.

بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار به دلیل تشکیل حباب‌های نیتروژن در خون و بافت‌های فرد غواص در اثر بالا آمدن سریع غواص (از زیر دریا به سطح آب) ایجاد می‌شود.

آمبولی گاز شریانی (سرخرگی) نیز بعد از بروز بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار ایجاد می‌شود. حباب‌های گاز موجود در جریان خون و بافت‌ها به همراه خون در بدن حرکت می‌کنند و باعث اختلال در خون رسانی به ریه‌ها (سیاهرگ ریوی) می‌شوند.

بر اساس دستورالعمل درمانی شماره‌ی ۶ نیروی دریایی ایالات متحده، استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار برای درمان بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار ترجیح داده می‌شود.

اکسیژن درمانی پرفشار موفق‌ترین روش برای درمان بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار ظرف ۲۴ ساعت بعد از بالا آمدن غواص از اعماق دریا به شمار می‌رود.

طبق یک گزارش بالینی موردی، یک جلسه اکسیژن درمانی پرفشار اورژانسی توانست حباب‌های گاز و هوای موجود در عروق خونی، لگن، بخش پایینی ستون فقرات، سینوس‌های مغزی، و مفاصل بیمار را خارج کند.

هم‌چنین، طی یک غواصی شبیه سازی شده در محیط آزمایشگاه، اکسیژن درمانی پرفشار یا هایپرباریک توانست از موش‌های آزمایشگاهی در برابر ایجاد آسیب بر ستون فقرات محافظت کند.

اکسیژن درمانی پرفشار در خرگوش‌ها نیز آسیب ریوی ناشی از بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار را کاهش داد.

۲. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند اثرات آمبولی هوا را خنثی کند

آمبولی هوا به دلیل ورود حباب‌های هوا به داخل جریان خون اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث انسداد سرخرگ‌ها شود.

آمبولی هوا وضعیتی نادر، ولی به طور بالقوه مرگ‌آور است. این وضعیت می‌تواند در اثر انجام برخی عمل‌های جراحی ایجاد شود و باعث بروز آسیب‌های خطرناکی بر مغز، قلب، و ریه ‌شود.

علائم بالینی آمبولی هوا به مکان تشکیل حباب‌ هوا در بدن بستگی دارد. درمان زودهنگام برای بقای بیمار بسیار ضروری خواهد بود.

مطالعه‌ی موردی و بالینی بر روی وضعیت بیماری که بعد از انجام عمل جراحی قلب باز دچار آمبولی هوا شده بود، نشان داد بعد از ۷ جلسه شرکت در اکسیژن درمانی پر فشار، وضعیت وی به طور کامل بهبود یافته است.

مطالعه‌ی موردی و بالینی دیگری بر روی بیمار مبتلا به اختلال ایمنی که دچار آمبولی هوا نیز شده بود، نشان داد اکسیژن درمانی پرفشار اورژانسی توانست علائم سکته‌ی (ایسکمی) مغزی ناشی از عفونت قارچی تهاجمی را درمان کند.

۳. اکسیژن درمانی پرفشار مسمومیت مونوکسید کربن و سیانور را درمان می‌کند

مونوکسید کربن می‌تواند جایگزین اکسیژن در خون شود. این وضعیت، میزان اکسیژن رسانی به بافت‌ها را کاهش می‌دهد.

طی مطالعه‌ای جمعی بر روی ۷۲۸۷ بیمار مبتلا به مسمومیت مونوکسید کربن، اکسیژن درمانی پرفشار توانست نرخ مرگ و میر را کاهش و طول عمر بیماران را بهبود دهد. این روش درمانی بر روی بیماران جوان‌تر و بیماران مبتلا به نارسایی ریوی حاد موثرتر بود.

اکسیژن درمانی پر فشار در موش‌های آزمایشگاهی مبتلا به مسمومیت حاد مونوکسید کربن باعث کاهش آسیب مغزی و رفتارهای ناهنجار شد.

هم‌چنین، اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان یک روش جانبی توانست از موش‌های آزمایشگاهی در برابر مسمومیت با اکسیژن ناشی از مسمومیت سیانور محافظت کند.

۴. اکسیژن درمانی پرفشار مشکلات بینایی را بهبود می‌بخشد

انسداد عروق خونی چشم (انسداد شریان مرکزی و سیاهرگ شبکیه و انسداد شریان فرعی شبکیه) از جمله علت‌های شایع برای نابینایی در بیماران سالخورده به شمار می‌رود.

برای موفقیت‌آمیز بودن اکسیژن درمانی پرفشار،‌ این روش درمانی باید ظرف ۲۴ ساعت اول بروز نابینایی انجام پذیرد.

۸ الی ۹ جلسه شرکت در اکسیژن درمانی پرفشار به شکل قابل توجهی باعث بهبود قوه‌ی بینایی در ۲ بیمار سالخورده‌ی مبتلا به نابینایی حاد شد.

برخی از جهش‌های ژنتیکی (جهش فاکتور پنج لیدن، جهش متیلن‌تتراهیدروفولات ردوکتاز) در افراد جوان نیز می‌توانند باعث انسداد سرخرگ (شریان) و سیاهرگ شبکیه شوند.

استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار به عنوان درمان تکمیلی به مدت ۲۰ روز توانست به بازیابی قوه‌ی بینایی نوجوان مبتلا به انسداد شریان فرعی شبکیه‌ی ناشی از جهش در پروتئین متیلن‌تتراهیدروفولات ردوکتاز (ژن MTHFR) کمک کند.

قهوه‌ی بینایی بیمار دیگری که به انسداد ترکیبی شریان مرکزی و سیاهرگ شبکیه‌ی ناشی از جهش فاکتور پنج لیدن دچار شده بود، با دریافت فوری ۹ جلسه اکسیژن درمانی پرفشار بهبود یافت.

در برخی موارد نادر، قرار گرفتن در ارتفاع بسیار بالا می‌تواند باعث انسداد شریان (سرخرگ) شبکیه و از دست دادن قوه‌ی بینایی شود. بیمار مبتلا به نابینایی ناشی از قرار گرفتن در ارتفاعات بالا بعد از دریافت اکسیژن درمانی پر فشار (هایپرباریک) ظرف ۱۱ روز قوه‌ی بینایی‌اش را دوباره به دست آورد.

هم‌چنین، علاوه بر آن‌که اکسیژن درمانی پر فشار باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت‌های چشم می‌شود، تورم شبکیه‌ را نیز کاهش می‌دهد.

۵. اکسیژن درمانی پر فشار می‌تواند عفونت‌های بافتی را درمان کند

عفونت‌های باکتریایی می‌توانند بافت‌های نرم را نابود (نکروز)، و در صورت عدم درمان، می‌توانند زندگی بیمار را با خطر جدی مواجه کنند (قانقاریای فورنیه، قانقاریای گازی، و بیماری گوشتخوار).

بررسی گزارش‌های مربوط به ۱۵۸۳ بیمار نشان می‌دهد استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان مکمل درمانی می‌تواند موارد وخیم عفونت‌های باکتریایی بافت نرم را بهبود ببخشد و باعث افزایش طول عمر بیمار شود.

در عفونت‌های باکتریایی، اکسیژن درمانی پر فشار باعث کاهش تورم، تحریک رشد بافت، مهار تولید سم باکتریایی، بهبود اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها، و محافظت از بدن در برابر عفونت‌ها می‌شود.

۶. اکسیژن درمانی پر فشار درد مزمن را کاهش می‌دهد

انجام اکسیژن درمانی پر فشار (طی یک آزمایش تصادفی کنترل ‌شده) برای ۶۰ بیمار مبتلا به اختلال درد مزمن (فیبرومیالژیا) به مدت ۸ هفته به بهبود فعالیت مغز و اعصاب منجر شد.

۳ هفته استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار برای یک بیمار مبتلا به بیماری مزمن ماهیچه / استخوان (سندرم درد منطقه‌ای پیچیده) باعث کاهش تورم و درد، و بهبود حرکت اندام‌های تحتانی شد.

از آن‌جا که اکسیژن درمانی پر فشار باعث کاهش درد می‌شود، وابستگی به قرص‌های مسکن را نیز در بیماران مبتلا به درد مزمن کاهش می‌دهد.

مرگ سلولی بافت استخوان (بافت‌مردگی بی‌خونی) معمولا در اثر بروز اختلال خون رسانی ایجاد می‌شود. طی چندین مطالعه بر روی سلول‌های استخوانی (استئوبلاست / استئوکلاست)، دانشمندان دریافتند اکسیژن درمانی پر فشار (هایپرباریک) باعث بهبود تولید تراکم استخوانی و پیشگیری از نابودی استخوان می‌شود.

۷. اکسیژن درمانی پرفشار برای زخم‌های پوستی نیز مفید است

یک دوره‌ی چهار هفته‌ای استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار برای ۳۵ بیمار مبتلا به زخم‌های پوستی مقاوم در برابر درمان (واسکولیت) باعث بازیابی ۸۰ درصد از این بیماران شد.

به همین ترتیب، ۴ هفته شرکت در جلسات اکسیژن درمانی پرفشار باعث بهبودی کامل یک بیمار مبتلا به زخم‌های پوستی مقاوم در برابر درمان شد.

۸. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند به بهبودی آسیب‌ها و ترومای مغزی کمک کند

طی یک آزمایش تصادفی کنترل ‌شده، ۸ هفته شرکت در جلسات اکسیژن درمانی پرفشار باعث بهبود کارکرد عصبی و کاهش افسردگی و اضطراب در ۶۰ بیمار مبتلا به آسیب‌های نخاعی شد.

فراتحلیل ۸ مطالعه بر روی بیماران مبتلا به آسیب‌های مغزی تروماتیک نشان داد، اکسیژن درمانی پرفشار به شکل قابل توجهی توانست آمار بقای این بیماران را افزایش دهد.

بررسی نظام‌مند ۱۱ مطالعه‌ی دربردارنده‌ی آزمایش تصادفی کنترل ‌شده بر روی ۷۰۵ بیمار نشان داد، اکسیژن درمانی پر فشار توانست ناتوانی این بیماران را کاهش و فعالیت مغزی‌شان را بهبود دهد.

۲۷ روز استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار برای یک دختر ۲ ساله‌ی مبتلا به آسیب مغزی باعث بازیابی بافت مغزی و بهبود کامل وضعیت وی شد.

با وجود این، یک فراتحلیل بر روی ۵۷۱ بیمار مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک نشان داد، استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار به همراه سایر درمان‌های استاندارد نتیجه‌ی مطلوبی در بر نداشت. در ابتدا، پیامدهای بقا برای این بیماران مطلوب بودند، ولی علائم بلند مدت این بیماری در آن‌هایی که فورا تحت درمان قرار نگرفته بودند، پا بر جا ماندند.

در چندین مدل آسیب مغزی مربوط به موش‌های آزمایشگاهی، اکسیژن درمانی پر فشار باعث کاهش التهاب، مهار آسیب عصبی، افزایش رشد سلول‌های عصبی و عروق خونی، و هم‌چنین کاهش درد شد.

اکسیژن درمانی پر فشار در موش‌های آزمایشگاهی با کاهش تولید فاکتورهای التهابی و بهبود مسیرهای دفاعی آنتی‌اکسیدانی باعث محافظت از مغز شد.

در مدل‌ موش‌های آزمایشگاهی، اکسیژن درمانی پر فشار (هایپرباریک) به تحریک تولید پروتئین گرماشوک و مسیرهای سلولی که از سلول‌های عصبی نخاعی در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کنند، کمک کرد.

مطالعه‌ای بر روی سلول‌های ایمنی متعلق به بیماران مبتلا به آسیب‌های شدید نشان داد، یک جلسه اکسیژن درمانی پر فشار توانست باعث سرکوب التهاب در این بیماران شود.

۹. اکسیژن درمانی پرفشار باعث بهبود زخم‌های دیابتی می‌شود

زخم‌های پای دیابتی و بیماری‌های کلیوی مزمن از جمله علت‌های شایع کاهش جریان خون در سرخرگ‌ها به شمار می‌روند.

طی یک مطالعه‌ی بالینی، ۱۴۶ بیمار با کمک اکسیژن درمانی پرفشار به عنوان مکمل درمانی توانستند از زخم‌های پای دیابتی بهبودی حاصل کنند.

شرکت در ۲۰ جلسه اکسیژن درمانی پرفشار (به همراه انجام سایر روش‌های استاندارد) باعث درمان کامل بیماری کلیوی مزمن در ۲ بیمار شد.

نتایج یک فراتحلیل از ۹ مطالعه‌ی دربردارنده‌ی آزمایش تصادفی کنترل ‌شده بر روی ۵۲۶ بیمار نشان دادند، اکسیژن درمانی پرفشار برای درمان زخم‌های پا موثر خواهد بود.

در یک مدل موش آزمایشگاهی دیابتی، استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار به مدت ۶ هفته توانست به کاهش التهاب، افزایش جریان خون، و بهبود فرایند التیام زخم‌ها کمک کند.

۱۰. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند برخی از مشکلات شنوایی را بهبود ببخشد

کاهش شنوایی حسی – عصبی وضعیتی است که بر اثر از دست رفتن اعصاب یا سلول‌های موجود در گوش ایجاد می‌شود. این وضعیت عامل حدود ۹۰ درصد از انواع ناشنوایی‌ها است.

بررسی داده‌های بالینی مربوط به ۱۶۷ بیمار نشان داد، استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان یک روش جانبی در بهبود بیماران مبتلا به کاهش شنوایی حسی – عصبی اثربخش بوده است.

انجام اکسیژن درمانی پر فشار به مدت ۴ هفته باعث افزایش میزان آنزیم‌های حفاظتی موجود در گوش داخلی (حلزون گوش) خوکچه‌های هندی شد.

۱۱. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند برای درمان کم خونی مفید باشد

استفاده‌ی به موقع از اکسیژن درمانی پرفشار اثر مثبتی بر کم خونی شدید خواهد داشت. این روش درمانی برای آن دسته از بیمارانی که به دلایل مذهبی، مشکلات ایمنی شناختی، یا عدم دسترسی به خون نمی‌توانند از خدمات انتقال خون استفاده کنند، مفید خواهد بود.

شرکت در ۱۰ جلسه اکسیژن درمانی پر فشار باعث تسکین علائم یک بیمار مبتلا به خونریزی شد.

۱۲. اکسیژن درمانی پرفشار باعث کاهش رشد آبسه‌ی مغزی می‌شود

طی یک آزمایش تصادفی کنترل ‌شده بر روی ۴۰ بیمار مبتلا به آبسه‌ی مغزی (بدون دلیل خارجی)،‌ اکسیژن درمانی پرفشار (هایپرباریک) به همراه تجویز آنتی‌بیوتیک توانست تمام بیماران را به طور کامل درمان کند.

اکسیژن درمانی پر فشار به درمان و بقای ۵ کودک مبتلا به آبسه‌ی مغزی کمک کرد.

احتمال عدم موفقیت درمانی و نیاز به تجدید درمان با استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار کم‌تر می‌شود و هم‌چنین نتایج درمانی بلند مدت در بیماران مبتلا به آبسه‌ی مغزی (بدون دلیل خارجی) افزایش می‌یابد.

۱۳. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند برای رفع عفونت‌های قارچی مفید باشد

موکورمایکوزیس، نوعی عفونت قارچی تهاجمی مرگ‌آور، معمولا آدم‌هایی را گرفتار می‌کند که پاسخ ایمنی بدن‌شان به دلایلی سرکوب شده است.

طی یک مطالعه، عفونت‌های زخمی قارچی بیمار مبتلا به نوعی اختلال خونی (تالاسمی) بعد از ۴۰ جلسه اکسیژن درمانی پرفشار درمان یافت.

هم‌چنین، شرکت در ۲۰ جلسه اکسیژن درمانی پر فشار باعث درمان کامل عفونت قارچی در بیمار سالخورده‌ی مبتلا به دیابت و نارسایی کبدی شد.

به علاوه، اکسیژن درمانی پر فشار با افزایش تولید رادیکال‌های آزاد، به مبارزه علیه قارچ‌ها کمک می‌کند.

با وجود این، تولید طولانی مدت رادیکال‌های آزاد می‌تواند به استرس اکسیداتیو و آسیب سلولی منجر شود.

۱۴. اکسیژن درمانی پر فشار عفونت‌های استخوانی را کاهش می‌دهد

استئومیلیت (عفونت استخوان) به عفونت استخوان یا مغز استخوان گفته می‌شود و معمولا عامل باکتریایی دارد.

بررسی گزارش‌های موردی از ۱۸۱ بیمار نشان داد، اکسیژن درمانی پرفشار (هایپرباریک) به درمان ۸۲.۶ درصد از بیماران مبتلا به عفونت استخوانی مزمن عود کننده کمک کرد.

طی یک مطالعه‌ی حیوانی، اکسیژن درمانی پرفشار بازسازی استخوانی را بعد از وارد آمدن آسیب و انجام عمل جراحی بر روی نمونه‌های آزمایشگاهی افزایش داد.

۱۵. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند باعث بازیابی بیماران بعد از رادیوتراپی شود

استفاده‌ی مکرر از رادیوتراپی (پرتودرمانی) برای مبارزه با سلول‌های سرطانی می‌تواند به بروز آسیب‌هایی در بافت‌های سالم اطراف تومور منجر شود.

بررسی ۱۴ مطالعه بر روی ۷۵۳ شرکت کننده (طی یک آزمایش تصادفی کنترل ‌شده) نشان داد، اکسیژن درمانی پر فشار توانست آسیب‌های ناشی از رادیوتراپی را در سر، گردن، مقعد، و رکتوم (راست روده) کاهش دهد.

۴۷ جلسه اکسیژن درمانی پرفشار توانست مسمومیت بافت، درد، و حساسیت بیش از اندازه‌ی نواحی آسیب دیده را در ۵۷ بیمار مبتلا به سرطان سینه کاهش دهد.

زخم پوستی یک بیمار مبتلا به سرطان سینه که ۲۵ سال پس از درمان ایجاد شده بود، پس از شرکت در ۱۰۱ جلسه اکسیژن درمانی پر فشار به طور کامل از بین رفت.

التهاب مثانه‌ی ناشی از رادیوتراپی وضعیتی است که در اثر رادیوتراپی نواحی لگن در بیماران مبتلا به سرطان‌های دستگاه ادراری ایجاد می‌شود. استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار باعث بهبود علائم ۶۷ درصد از بیماران مبتلا به التهاب مثانه‌ی ناشی از رادیوتراپی شد.

طی مطالعه‌ای بر روی ۲۱ بیمار که در ناحیه‌ی بالای استخوان فک دچار آسیب ناشی رادیوتراپی شده بودند، اکسیژن درمانی پر فشار توانست اکثریت این بیماران (۸۵.۷ درصد) را درمان کند.

به همین شکل، ۲۷ بیمار که در ناحیه‌ی پایین استخوان فک دچار آسیب ناشی رادیوتراپی شده بودند، از فواید اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان مکمل درمانی بهره بردند.

استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار در موش‌های آزمایشگاهی توانست از بروز آسیب‌های ناشی از رادیوتراپی بر ناحیه‌ی پایین فک پیشگیری کند. هم‌چنین، این روش درمانی روند بازیابی تراکم استخوانی و توان پایداری بیمار را بهبود ببخشد.

اکسیژن درمانی پر فشار در موش‌های آزمایشگاهی که در نواحی سر و گردن در معرض پرتو قرار گرفته بودند، از تولید پروتئین‌هایی عامل فیبروز پیشگیری کرد. فیبروز وضعیتی است که در اثر رشد بیش از اندازه‌ی بافت و اثر زخم ایجاد شود.

استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان مکمل درمانی برای رفع آسیب‌های ناشی از رادیوتراپی بر استخوان‌های فک باید برای بیمارانی تجویز شود که به درمان پاسخ مطلوب نداده باشند.

۱۶. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند سوختگی‌ها را درمان کند

اکسیژن درمانی پر فشار (هایپرباریک) اکسیژن رسانی را به نواحی آسیب دیده از سوختگی افزایش می‌دهد.

بیش از ۸۰۰ بیمار مبتلا به سوختگی که از اکسیژن درمانی پرفشار استفاده کردند، نسبت به آن‌هایی که فقط از روش‌های درمانی استاندارد استفاده کرده بودند، از طول عمر بیش‌تر و زمان بازیابی کوتاه‌تری برخوردار شدند.

میزان عفونت خونی (سپتیسمی) در ۵۷ بیمار مبتلا به سوختگی که علاوه بر روش‌های درمانی استاندارد از اکسیژن درمانی پرفشار به عنوان روش تکمیلی استفاده کرده بودند، کاهش یافت.

۱۷. اکسیژن درمانی پرفشار احتمال پذیرش پیوند بافت را افزایش می‌دهد

پیوند بافت یک رویه‌ی پزشکی است که در آن، بافت آسیب دیده با بافت سالم اهدایی جایگزین می‌شود. عدم موفقیت پیوند بافت باعث از دست رفتن بافت، نیاز به انجام عمل جراحی مجدد، افزایش هزینه‌های درمانی، و اثرات ناخوشایند روانی اجتماعی بیمار می‌شود.

چندین مطالعه‌ی موردی بر روی حیوانات (موش، خرگوش، و خوکچه‌ی هندی) و انسان نشان داده‌اند، اکسیژن درمانی پر فشار از طریق افزایش اکسیژن رسانی به بافت‌ها، بهبود کارکرد فیبروبلاست، و آغاز رشد عروق خونی جدید باعث موفقیت در پیوند پوست می‌شود.

استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان روش تکمیلی در موش‌‌های آزمایشگاهی باعث مهار واکنش ایمنی بدن و افزایش احتمال پذیرش پیوند در طول عمل جراحی پیوند بافت می‌شود.

۱۸. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند علائم سکته‌ی مغزی و بیماری قلبی را بهبود ببخشد

طی یک آزمایش تصادفی کنترل ‌شده، ۴۰ جلسه اکسیژن درمانی پر فشار به اندازه‌ی قابل توجهی آسیب‌های وارده را بر مغز و اعصاب ۷۳ بیمار بعد از سکته‌ی مغزی کاهش داد.

۱۰ نفر از ۱۲ بیماری که پس از جراحی قلب دچار سکته‌ی مغزی شده بودند، با استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار به طور کامل بهبود یافتند.

نتایج چندین مطالعه بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند، اکسیژن درمانی پرفشار توانست باعث افزایش رشد و کاهش التهاب بافت‌های مغزی شود. به علاوه، این روش درمانی اکسیژن رسانی و جذب اکسیژن را نیز بهبود بخشید.

استفاده از اکسیژن درمانی پر فشار در کنار روش‌های درمانی استاندارد در موش‌های آزمایشگاهی باعث فرو نشاندن التهاب بافت‌های قلب و محافظت از دیواره‌ی داخلی قلب در برابر عفونت باکتریایی (اندوکاردیت) شد.

مطالعات بر روی مدل‌های موش‌ آزمایشگاهی نشان داده‌اند، اکسیژن درمانی پر فشار از طریق فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی از کارکرد قلب محافظت می‌کند.

۱۹. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند باعث بهبود دمانس و بیماری آلزایمر شود

بر اساس تحلیل یک آزمایش تصادفی کنترل ‌شده، از میان ۶۴ بیمار که از دونپزیل، داروی درمان بیماری آلزایمر، استفاده می‌کردند، آن دسته از بیمارانی که به مدت ۱۲ هفته از اکسیژن درمانی پر فشار به عنوان مکمل درمانی بهره بردند، به اندازه‌ی قابل توجهی بیش از دیگران از لحاظ قدرت شناختی بهبود یافتند.

شرکت در ۴۰ جلسه‌ اکسیژن درمانی پرفشار به عنوان روش مکمل سایر روش‌های درمانی باعث بهبود وضعیت و کاهش گیجی بیمار مبتلا به دمانس (زوال عقل) ناشی از عمل جراحی شد. هم‌چنین، این روش درمانی باعث بهبود حافظه، تعامل اجتماعی، الگوهای خواب، و استقلال فیزیکی بیمار نیز شد.

اکسیژن درمانی پر فشار در چندین مدل موش آزمایشگاهی مبتلا به بیماری آلزایمر به کاهش التهاب و پروتئین‌های مربوط به این بیماری شد.

هم‌چنین، در مدل موش آزمایشگاهی مبتلا به بیماری آلزایمر، اکسیژن درمانی پر فشار باعث بهبود قدرت شناختی و کاهش آسیب مغزی نیز شد.

۲۰. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند به کاهش رشد سرطان کمک کند

بسیاری از مطالعات سلولی نشان داده‌اند، اکسیژن درمانی پر فشار برای کاهش رشد تومور نیز مفید است. با این‌که اکسیژن درمانی رشد عروق خونی را در سلول‌های طبیعی افزایش می‌دهد، اکسیژن درمانی پر فشار باعث کاهش تشکیل عروق خونی در اطراف سلول‌های تومور می‌شود. این مسئله به کاهش اکسیژن رسانی به بافت سرطانی و مرگ این سلول‌ها کمک می‌کند.

اکسیژن درمانی پرفشار در موش‌‌های آزمایشگاهی که سلول‌های سرطان سینه‌ی انسان به آن‌ها تزریق شده بود، باعث کاهش گسترش سلول‌های سرطانی و سرکوب رشد تومور شد.

۲۱. اکسیژن درمانی پرفشار می‌تواند به درمان آسیب کبدی کمک کند

مطالعات بر روی موش‌های آزمایشگاهی تایید کردند، اکسیژن درمانی پرفشار از بدن در برابر آسیب‌های کبدی محافظت می‌کند. این اثر برای آن دسته از موش‌های آزمایشگاهی که در مراحل اولیه‌ی این بیماری از اکسیژن درمانی پر فشار استفاده کرده بودند، قوی‌تر بود.

اکسیژن درمانی پرفشار باعث کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش بازیابی و رشد سلولی در موش‌های آزمایشگاهی مبتلا به آسیب‌های کبدی شد.

۲۲. اکسیژن درمانی پرفشار باعث بهبود یخ‌زدگی می‌شود

طی یک مطالعه‌ی موردی بر روی ۲ بیمار مبتلا به یخ‌زدگی، ۲۵ الی ۳۰ جلسه اکسیژن درمانی پرفشار توانست باعث حفظ سلامت بافت‌ها و بهبود بازیابی بافت مرده شود.

موارد منع استفاده از اکسیژن درمانی پرفشار (هایپرباریک)

پیش از استفاده از اکسیژن درمانی به عنوان یک روش تکمیلی، بیماران باید به منظور تشخیص عدم ابتلا به پنوموتوراکس (هواجنبی) مورد معاینه قرار بگیرند. پنوموتوراکس به دلیل تجمع هوا در فضای میان دیواره‌ی قفسه‌ی سینه و ریه ایجاد می‌شود. چنان‌چه پنوموتوراکس شناسایی یا درمان نشود، استفاده از اکسیژن درمانی می‌تواند به روی هم افتادگی ریه و در نهایت، مرگ منجر شود.

اکسیژن باعث انقباض عروق خونی می‌شود، و اکسیژن درمانی پرفشار ممکن است باعث افزایش فشار روی قلب شود. بیماران دارای سابقه‌ی نارسایی احتقانی قلب نیز در معرض خطر عوارض جانبی این روش درمانی قرار دارند.

سایر عوامل خطر مربوط به اکسیژن درمانی پرفشار عبارت هستند از:

الف. پرکاری تیروئید
ب. تنگنا هراسی یا کلاستروفوبیا
پ. بیماری مزمن انسدادی ریه
ت. اختلالات تشنجی

اکسیژن به شدت فشرده شده به راحتی قابل اشتعال است. از این رو، وجود هر گونه آتش در اطراف اتاق‌های اکسیژن پر فشار (هایپرباریک)، انواع کپسول‌های گاز اکسیژن، و دستگاه‌های اکسیژن‌ساز می‌تواند به شدت خطرناک باشد.

عوارض جانبی اکسیژن درمانی پر فشار

اکسیژن درمانی با فشار طبیعی نسبت به اکسیژن درمانی پرفشار کم‌خطرتر است؛ با این حال، اکسیژن درمانی پرفشار از تاثیرات بیش‌تری برخوردار است.

استفاده‌ی صحیح از اکسیژن درمانی پر فشار، علی‌رغم خطرات و عوارض جانبی‌اش، به عنوان یکی از روش‌های ایمن و مداخلات کم‌خطر شناخته می‌شود.

اکسیژن درمانی پرفشار به دلیل همین فشار بالا، در مقایسه با اکسیژن درمانی با فشار طبیعی خطرات بیش‌تری به همراه دارد. این خطرات عبارت هستند از:

الف. رتینوپاتی در نوزادان نارس: عدم رشد مناسب عروق خونی متصل به چشم‌ها (عروق شبکیه)
ب. دیسپلازی برونکوپولمونری یا دیسپلازی ریوی در نوزادان نارس: ایجاد اختلالات ریوی (سندرم زجر تنفسی نوزادان). از این رو، اکسیژن درمانی برای نوزادان و کودکان توصیه نمی‌شود.
پ. التهاب دیواره‌ی ریه‌ای که هنوز به طور کامل تشکیل نیافته است.
ت. آسیب به مجاری تنفسی
ث. ایجاد دشواری‌های تنفسی و اختلال ریوی – که می‌توانند به علائمی شبیه به بیماری آسم و وضعیت به نام عدم تحمل ورزش منجر شوند.
ج. ایجاد استرس اکسیداتیو که به طور بالقوه می‌تواند به تشنج منجر شود.
چ. باروتروما یا ترومای فشاری در گوش‌ها و سینوس‌ها (خفیف)
ح. نزدیک بینی موقتی
خ. تسریع در رشد آب مروارید در چشم‌ها

هم‌چنین، اکسیژن درمانی پرفشار (هایپرباریک) می‌تواند برای بیماران مبتلا به کلاستروفوبیا، فشار خون بالا، گلوکز خون پایین ناراحتی ایجاد کند و ممکن است باعث نارسایی قلبی شود.

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده- امیر رضا مصطفایی

منبع:selfhacked

اکسیژن درمانی پرفشار: ۲۲ فایده علمی هایپرباریک برای سلامتی