طرح سناتور گراهام برای تغییر رژیم در عربستان سعودی

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما پایگاه اینترنتی بلومبرگ نوشت باید به لیندزی گراهام بابت ثابت قدم بودن در مواضعش امتیاز داد.مواضع وی دست کم در خصوص لزوم براندازی رژیم در دیگر کشورها همواره یکسان است و تغییر نمی کند. وی پیشتر از سرنگونی دیکتاتورها در کشورهای متخاصم با آمریکا مانند عراق و لیبی حمایت کرده است و هم اکنون بر لزوم روی کار آمدن کادر رهبری جدید در یکی از کشورهای مهم متحد آمریکا تاکید می ورزد یعنی در عربستان سعودی.
گراهام پیشتر روز سه شنبه طی سخنانی در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از شرکت در جلسه استماع گزارش سازمان سیا درباره قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در ماه اکتبر ، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را « عنصر مخرب» توصیف کرد. وی با اشاره به ولیعهد سعودی گفت اگر قرار باشد دولت عربستان سعودی برای مدت طولانی دست این مرد باشد ، باید گفت کار کردن با وی بسیار دشوار است چون فکر می کنم وی آدم دیوانه و خطرناکی است و روابط ما را به خطر انداخته است.
معمولا روی اظهار نظرات سناتورها درباره سیاست خارجی چندان حساب نمی شود زیرا بخش اعظم قدرت بر اساس قانون اساسی در اختیار قوه مجریه قرار دارد و کار سناتورها عموما به توصیه و رای دادن در خصوص معاهدات و انتصابات دیپلماتیک و مقامات نظامی مربوط می شود. ولی یک حوزه وجود دارد که حتی دیدگاه یک سناتور نیز می تواند تاثیر بسیار بزرگی بر آن به جا بگذارد : مسئله فروش های تسلیحاتی . و این دقیقا چیزی بود که گراهام روز سه شنبه عنوان کرد.
گراهام گفت تا زمانی که محمد بن سلمان بر مسند قدرت باشد ، از هیچگونه فروش تسلیحاتی به عربستان سعودی حمایت نخواهد کرد. وی همچنین تاکید کرد همکارانش را از هر دو حزب تشویق خواهد کرد تا از قطعنامه ای حمایت کنند که در آن تصریح شده است محمد بن سلمان در قتل خاشقجی دست داشته است.
این یک موضع گیری مهم و بزرگ تلقی می شود. زیرا وعده های دونالد ترامپ رئیس جمهور را مبنی بر اینکه اجازه نخواهد داد مسئله فروش های تسلیحاتی به عربستان تحت تاثیر پرونده خاشقجی قرار بگیرد، تضعیف خواهد کرد. افزون بر آن این اظهارات ، وزارت امور خارجه آمریکا را برای مجازات ولیعهد عربستان سعودی تحت فشار قرار خواهد داد.
ولی آیا این اقدامات کارساز واقع خواهد شد؟ ایا گراهام و در مجموع کنگره خواهند توانست فشار کافی بر عربستان سعودی وارد آورند تا ملک سلمان پادشاه بیمار و فرتوت سعودی و پدر محمد بن سلمان ، در نهایت وادار شود تا قبل از مرگش ولیعهد دیگری انتخاب کند؟
این رویکرد برای تغییر رژیم در کشورهای دوست و متحد قبلا امتحان نشده است. البته آمریکا در توطئه چینی های پنهان و آشکار برای براندازی رژیم در کشورهای دشمن ید طولایی دارد. آمریکا همچنین از کودتاهای نظامی به نفع دست نشانده های خود مانند ویتنام جنوبی حمایت کرده است. ولی تحت فشار قرار دادن یک کشور متحد برای انتخاب یک سردمدار و پادشاه جدید از طریق تعلیق فروش تسلیحات و فشارهای کنگره ، حوزه جدیدی است.
ولی با توجه به ابهام و عدم شفافیت دربار پادشاهی سعودی، این وظیفه بسیار دشوار خواهد بود.
پاتریک کلاوسن مدیر موسسه مطالعاتی واشنگتن در امور خاور نزدیک در این باره می گوید این بسیار نامحتمل است که آمریکا از نفوذ کافی برای این کار بر عربستان برخوردار باشد.
وی می افزاید در شرایط کنونی باید به جای این کار سعودی ها را به تغییر رفتار خود واداشت. ضمنا زمان اعمال فشار برای چنین کاری در سال 2015 و هنگامی بود که محمد بن سلمان تلاش می کرد خود را وارث تاج و تخت کند.
ولی اجرای رویکرد گراهام یک مشکل دیگر هم دارد. اگر وی وزارت امور خارجه را به اعمال آنچه مجازات مگنیتسکی علیه محمد بن سلمان خوانده می شود وادار سازد، چرا مسئله به بن سلمان ختم شود؟ قتل خاشقجی بیرحمانه بود ولی هستند دیگر سران کشورها که بر علیه مخالفان بدتر از بن سلمان وارد عمل شده اند . و اگر آمریکا اعمال چنین مجازات هایی را علیه سران دیگر کشورها آغاز کند، چه تضمینی وجود دارد که دیگر کشورها از اقدام مشابه علیه رئیس جمهور آمریکا اجتناب ورزند؟
در نهایت سعودی ها نیز اهرم های خود را برای اعمال فشار متقابل دارند. آنها هنوز هم می توانند بر بهای نفت تاثیر بگذارند. آنها به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت در جهان می توانند هر گاه دلشان بخواهد کاری کنند بنزین برای آمریکایی ها گران تر شود . استفاده سعودی ها از سلاح نفت پس از حمایت آمریکا از اسرائیل در دهه 1970 موجب شد آن صف های طویل مشهور در برابر پمپ های بنزین در آمریکا تشکیل شود.
البته گراهام حق دارد بگوید متحدان آمریکا باید بدانند نمی توانند مانند محمد بن سلمان به راحتی هنجارها و قوانین بین المللی را زیر پا بگذارند ولی وی به خاطر اتخاذ رویکردی به مراتب عقلانی تر از سنا که قصد دارد هفته اینده طی قطعنامه ای خواستار قطع حمایت آمریکا از عربستان سعودی در یمن شود نیز شایسته تقدیر است.
گراهام می گوید: عربستان سعودی متحدی استراتژیک به شمار می رود و این ائتلاف ارزش حفظ کردن را دارد. ولی نه به هر قیمتی . و قیمت آن این است که محمد بن سلمان از مسند قدرت کنار برود. ولی باید منتظر ماند و دید آیا عربستان سعودی واقعا مایل است تا چنین تاوانی را بپردازد؟.