پیوند دیانت و سیاست اصل اندیشه سیاسی ثامن الائمه(ع)

امام رضا(ع) در دوران امامت خود با برگزاری مباحثات علمی دقیق و پاسخگویی به سئوالات اندیشمندان، سیاست اسلامی را در جامعه نهادینه نمود و پیوند دیانت و سیاست را که مهم ترین اصل این اندیشه بود، عمق بخشید.

به گزارش رجانیوز به نقل از ایرنا، آن حضرت پس از شهادت پدر بزرگوارشان، امام موسی کاظم(ع) عهده دار مقام امامت شیعیان شدند که 10 سال نخست همزمان با زمامداری هارون الرشید بود، پنج سال بعد با خلافت امین و پنج سال آخر نیز مصادف با خلافت مامون بود.

در عصر امامت امام رضا(ع)، حاکمان بنی عباس در اوج حکمرانی بودند و سیاست خباثت آلود خویش را در زیر پوششی از شریعت مداری و عدالت طلبی پنهان کرده بودند؛ مامون عباسی که زیرک ترین و اندیشمندترین حکام زمان ائمه(ع) بود، سعی کرد با پیشنهاد ولایت عهدی به امام رضا(ع)، نابسامانی های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمان را سرپوش بگذارد و شورش شیعه و سنی را ساکت نماید.

مامون با آوردن حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به خراسان و پیشنهاد ولایتعهدی به ایشان، علاوه بر این که می خواست به حکومت خود مشروعیت ببخشد، قصد داشت امام(ع) را نیز زیر نظر داشته باشد و اعمال و رفتار ایشان و یارانش را کنترل نماید.

امام رضا(ع) با در نظر گرفتن مصلحت و خیر عمومی اجبارا ولایتعهدی مامون را پذیرفت، زیرا به دلیل سیاست فریب کارانه مامون که تشخیص حق از باطل را حتی برای نخبگان جامعه سخت نموده بود، هر تصمیمی غیر از این می توانست جان شیعیان را به خطر اندازد.

حضور امام رضا(ع) در خراسان و برگزاری جلسات مناظره و بحث هایی که با حضور عالمان و عموم جامعه برگزار می شد، این امام و مقام علمی ایشان را به مردم آن منطقه و مناطق دیگری که به مرو می آمدند، شناساند و امام در مدت حضور خود توانست بسیاری از مباحث عقلی و فلسفی را سر و سامان بخشد و سیاست اسلامی را بنیان نهد.

امام رضا(ع) در مدت امامت خود موجب گسترش اسلام حقیقی و آشنایی مردم با مکتب اهل بیت(ع) شد؛ همچنین حضور امام(ع) در ایران باعث شد بسیاری از علویان به شوق همجواری با ایشان به سوی ایران حرکت نمایند و تشیع در ایران رشد یابد، از این رو گسترش معارف دینی در ایران مدیون حضور امام رضا(ع) می باشد.

حضرت علی بن موسی الرضا(ع) دارای خصایص اخلاقی ممتاز و ویژه ای بودند، زهد ایشان جامع تمام فضائل بود، به طوری که تمام صفات عالی در ایشان جمع شده بود؛ خصایص امام رضا(ع) قسمتی از صفات جدش، رسول خدا(ص) بود.

ایشان درباره زهد به نقل از پدرانشان می‌ فرمودند: «زاهد آن است که حلال دنیا را از ترس حساب و کتاب و حرام دنیا را از ترس عقاب ترک می‌ کند». پرهیزگاری و تقوای امام(ع) طوری بود که حتی دشمنان ایشان هم به آن اعتراف می کردند.

امام رضا(ع) هشتمین امام شیعیان در یازدهم ذی القعده سال 148 هجری قمری در خانه امام موسی کاظم(ع) و نجمه (تکتم) در مدینه منوره متولد شد. نام ایشان «علی» و لقب مشهورش «رضا» و کنیه معروفش «ابوالحسن» است؛ پیشوای هشتم(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارش امام کاظم(ع) عهده دار مقام امامت شد و مدت امامت ایشان، حدود 20 سال طول کشید و سرانجام در 29 صفر 203 هجری قمری با دسیسه مامون مسموم شد و به شهادت رسید و پیکر مطهر آن امام همام در شهر مقدس مشهد به خاک سپرده شد.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در گفت و گو با ایرنا، بیان کرد: امام رضا(ع) در عین حال که مستقیم در عصر سیاست وارد نشدند، ولی با برنامه صحیح سیاست اسلامی را وارد حکومت کردند.

آیت الله احمد فقیه یزدی افزود: امام رضا(ع) با پذیرش ولیعهدی، سیاست، ولایت و امامت را با هم عجین نمودند.

وی اضافه کرد: آن حضرت در عین حال که رسما حکومت را نپذیرفتند، ولی در وراء آن برنامه هایی را اجرا نمودند و با دستور و هدایت ایشان تقریبا اوضاع آرامی در آن زمان برای همه مردم به ویژه شیعیان حاصل شد.

وی گفت: ایشان با وارد نمودن سیاست اسلامی در حکومت، باعث شدند آرامش نسبی برای مردم ایجاد شود و مردم اطمینان داشتند که حضرت موید همه برنامه های سیاسی و اجتماعی است که در جامعه اجرایی می شود.

آیت الله فقیه یزدی ادامه داد: در روایت های بسیاری آمده که اخلاقیات و رویه های مردم با برنامه های سیاسی و اجتماعی امام رضا(ع) تغییر کرد و سمت و سوی مثبتی به خود گرفت.

یکی دیگر از استاد حوزه علمیه قم نیز در گفت و گو با ایرنا، بیان کرد: امام رضا(ع) با مباحثات دقیق علمی و توحیدی توانست اندیشه شیعه را که از جهت فکری دچار فرسایش هایی شده بود، بازسازی نماید.

حجت الاسلام والمسلمین حسین شهامت دهسرخی افزود: مامون با آوردن امام رضا(ع) به ظاهر از ایشان دعوت به ولایتعهدی و همکاری می کرد، اما در حقیقت مساله تبعید و اخراج امام(ع) از مدینه بود.

وی با بیان این که امام رضا(ع) با سیاست خود توانست تمام برنامه های مامون را خنثی نماید، اضافه کرد: آن حضرت در مدینه، اهل بیت خود را را جمع کرد و فرمودند که بر مسافر غریب گریه کنند که با این حرکت سنجیده امام(ع)، خصوصیتی که مامون می خواست پنهان بماند، آشکار شد.

وی ادامه داد: آن حضرت در راه خراسان هر جا فرصتی داشت سخن می گفت و خطبه می خواند، به ویژه در نیشابور که حدیث سلسله الذهب را با آن مقدمات و ماخرات خواند و سلسله نورانی امامت را به صراحت در جمع انبوه مطرح کرد.

دهسرخی گفت: همچنین شرایطی که امام رضا(ع) برای ولایتعهدی مامون تعیین کرد از جمله خطبه نخواندن، شرکت نکردن در اذل و نصب، متعهد نبودن برای حضور در مراسم های رسمی، مکر مامون را خنثی کرد.

معاون فرهنگی و تبلیغی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران در گفت و گو با ایرنا، بیان کرد: امام رضا(ع) با پذیرش ولایتعهدی مامون اثبات کردند که جایگاه امامت یک جایگاه موعظه ای و ارشادی نیست، بلکه جایگاه حکومت اسلامی است.

معصومه ظهیری افزود: هجرت اجباری امام رضا(ع) به ایران و خنثی کردن توطئه های مامون که می خواست قطع ارتباط در رابطه با جریان امامت را ترسیم کند، تاثیر بسزایی در موقعیت زمانی این امام معصوم داشت.

وی اضافه کرد: مقابله با ظلم و فساد و مبارزه با حاکمانی که از سیره و روش پیامبر رویگردانی کرده بودند، یکی از مهم ترین ویژگی های امام رضا بود که سریر امامت را تثبیت کرد.

وی خاطرنشان کرد: مهربانی و رئوف بودن امام رضا(ع) بهترین الگویی است که شیعیان می توانند به آن تاسی کنند.