اژدهای کومودو با بزاق سمی خود حیوانات بزرگ را از پا درمی‌آورد | فیلم


اوفن‌برگ نخستین کسی بود که با مشاهده عفونی شدن سریع جای گاز کومودوها بر گاومیش‌های قربانی، این نظریه را مطرح کرد که در بزاق «قرمزگون و فراوان» این جانوران باکتری‌هایی وجود دارند که کومودها از آن‌ها به عنوان زهر بهره می‌گیرند. او دریافت که آن‌ها پاتوژن‌های عفونی به ویژه باکتری‌های اشریشیا کلی، استافیلوکوک، پروویدنسیا و پروتئوس در بزاغشان دارند....

اوفن‌برگ نخستین کسی بود که با مشاهده عفونی شدن سریع جای گاز کومودوها بر گاومیش‌های قربانی، این نظریه را مطرح کرد که در بزاق «قرمزگون و فراوان» این جانوران باکتری‌هایی وجود دارند که کومودها از آن‌ها به عنوان زهر بهره می‌گیرند.

او دریافت که آن‌ها پاتوژن‌های عفونی به ویژه باکتری‌های اشریشیا کلی، استافیلوکوک، پروویدنسیا و پروتئوس در بزاغشان دارند. به گفته او، در حالی که این پاتوژن‌ها را می‌شد در دهان کومودوهای وحشی پیدا کرد، آن‌ها در دهان نمونه‌های به دام افتاده پیدا نمی‌شدند و این به خاطر رژیم غذایی پاکیزه‌تر آن‌ها و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها بود.

این مسئله با برداشتن نمونه‌های مخاطی از سطوح لثهٔ آرواره‌های بالایی دو اژدهای تازه‌گرفته‌شده، تأیید شده است. نمونه‌های بزاق توسط پژوهشگران در دانشگاه تگزاس مورد بررسی قرار گرفتند؛ آن‌ها ۵۷ گونه باکتری در حال رشد در دهان سه اژدهای کومودو پیدا کردند که یکی از آنها پاستورلا مالتوسیدا بود؛ باکتری که می‌تواند در انسان به مرگ منجر شود.

یافته‌های تیم دانشگاه تگزاس بسیاری از دانش‌مندان را قانع کرد که شکار اژدهای کومودو توسط گاز گرفتن طعمه و سپس انتظار برای مرگ طعمه از عفونت ناشی از گاز خودش، انجام می‌شود. با این حال پژوهش‌ها در سال ۲۰۱۳ نشان دادند که باکتری‌های موجود در دهان اژدهای کومودو معمولی هستند و باکتری‌هایی مشابه آنها در دیگر گوشت‌خواران نیز دیده شده است.

اژدهاهای مورد بررسی در پژوهش فرای، گلدستاین و همکاران – که ۱۰ تای آنها بالغ و ۶ تا نوزاد بودند و از سه باغ وحش ایالات متحده انتخاب شده بودند – همگی بهداشت دهان بسیار مناسبی داشته‌اند. برخلاف تصور، آن‌ها در دندان‌هایشان تکه‌هایی از گوشت فاسد را که ممکن است از خوراکی که خورده‌اند باقی‌مانده باشد و باعث رشد باکتری شوند نداشتند و میزان باکتری‌های موجود در دهانشان حتی کمتر از باکتری‌ها معمول موجود در دهان شیر یا شیطان تاسمانی بوده است.

فرای و گلدستاین با زیر سوال بردن یافته‌های دانشگاه تگزاس، نشان دادند که باکتری‌های یافت شده در نمونه‌های پژوهش پیشین نه تنها «معمولی» بوده‌اند، که در نمونه‌های مختلف نیز به صورت پی‌درپی دیده نشده‌اند؛ چیزی که از دیدگاه فرگشتی نمی‌تواند راهبردی شکاری برای جانور تلقی شود.

به باور آن‌ها، اگرچه باکتری‌های طبیعی موجود در محیط زیست طبیعی و نیز دهان کومودوها «می‌تواند» باعث مرگ شود، اما مردن طعمه در اصل توسط گاز شدید گرفته شده توسط اژدها، خونریزی بی‌وقفه، و در نهایت شوک ناشی از کم شدن سریع خون است. در مورد بوفالوهای وحشی، آن‌ها مرگ بوفالوها را این گونه توجیه کردند که از آنجا که این جانوران بومی جزایر کومودو نیستند، هنگامی که مورد حمله قرار می‌گیرند، وارد آب می‌شوند. در این صورت می‌توان آب گرم و پر از مدفوع را علت آلودگی باکتریایی دانست.

زهر

در اواخر ۲۰۰۵، پژوهشگران دانشگاه ملبورن به سرپرستی فرای گمانه‌پردازی کردند که بزمجه بزرگ، دیگر گونه‌های بزمجه و نیز مارمولک‌های اژدها ممکن است دارای سم باشند. این گروه بر این باور بودند که تأثیرات فوری پس از گازگرفتن‌های این بزمجه‌ها به دلیل آلودگی خفیف به زهر هستند. در مور گاز گرفته شدن دست انسان، این تأثیرات فوری – که شامل باد کردن سریع، اخلال در لخته شدن موضعی خون و رسیدن درد تا آرنج می‌شوند – در گاز هر سه بزمجه مشبک، اژدهای کومودو و بزمجه خالدار درختی یکسان دیده می‌شوند. برخی از این نشانه‌ها تا چند ساعت هم ادامه پیدا می‌کنند.

در سال ۲۰۰۹ همان محققین شواهد بیشتری منتشر کردند که نشان می‌داد اژدهای کومودو گازی سمی دارد. اسکن MRI جمجمه یک اژدها نشان از وجود دو غده بزاقی در آرواره پایینی داد. پژوهشگران در باغ وحش سنگاپور یکی از این غده‌ها را از سر یک نمونهٔ بیمار که در حال مرگ بود استخراح کردند و دریافتند که حاوی چندین پروتئین زهرآگین مختلف است.

از جمله تأثیرات شناخته‌شدهٔ این پروتئین‌ها، می‌توان به جلوگیری از لخته شدن خون، پایین آوردن فشار خون، فلج ماهیچه‌ای و القا کردن خفگی اشاره کرد، که در نهایت باعث ایجاد شوک و از دست دادن آگاهی در طعمهٔ مسموم می‌شود.در نتیجهٔ این کشف، نظریه پیشین مبنی بر اینکه باکتری‌ها موجب کشته‌شدن قربانیان اژدهای کومودو می‌شوند، مورد تردید قرار گرفت.

اگرچه کشف غده‌های زهر در دهان کومودوها در آغاز باعث شگفتی دانشمندان شد، با این حال تعدادی از آن‌ها اینکه زهر به تنهایی بتواند اثرات گاز اژدهای کومودو را باعث شود مورد تردید قرار دادند. کرت شونک، زیست‌شناس فرگشتی، دلیل اصلی پدید آمدن اثرات گاز را، از دست دادن خون و شوک دانسته است و نه تأثیر پروتئین‌های سمی موجود در زهر.به باور فرای نیز زهر موجود در گاز کومودوها تنها بخشی از راهبرد حمله‌ای مارمولک‌های بزمجه‌وار است.

نزدیک به ۱۰۰ مارمولک دارای زهر در غده‌های درون دهان خود هستند؛ اما آن‌ها از زهر خود نه به تنهایی (همچون مورد نیش زدن مار کبرا)، بلکه به همراه گاز شدید و کندن گوشت قربانی توسط دندان‌های اره‌مانند بهره می‌گیرند. زهردار بودن اژدهای کومودو و دیگر اعضای موجود بزمجه‌ایان، وجود زهر در بدن خویشاوند نزدیک و منقرضشان، بزمجه ماژلان را نیز نتیجه می‌دهد. چنین چیزی به بزمجه ماژلان لقب «بزرگترین مارمولک زهردار تاریخ» را می‌دهد.

(۱۱۹۱)


حتما بخوانید: سایر مطالب گروه حیوانات

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!



بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


صوت/ دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان+متن