اثرات مخرب ماهواره برخانواده کودک و نوجوان

اثرات مخرب ماهواره برخانواده کودک و نوجوان

این روزها تماشای ماهواره توسط کودکان برای خانواده ها تبدیل به معضلی بزرگ شده است درست است که ماهواره برنامه های آموزشی مناسب و خوبی دارد اما گاهی خیلی از برنامه ها متناسب با سن تماشاگر نیست. اما خانواده هایی هم هستند که اهمیتی نمیدهند به این موضوع و از عاقبت کار بیخبرند.به همین دلیل در اینجا درباره آثار مخرب ماهواره مطلبی قرار دادیم که شما را درباره تخریبات این وسیله آگاه کنیم.

بلوغ زودرس کودکان با دیدن برنامه های ماهواره ای

اگر باور داشته باشیم که ذهن کودکانمان با چه سرعت و دقتی از عناصر موجود در محیط زندگی­شان رنگ می­‌گیرند، ممکن است به گونه­‌ای دیگر به این موجودات لطیف و آنچه که به عنوان وسائل سرگرمی آنها معرفی شده­‌اند، نگاه کنیم.

نمی‌توان تصور کرد فرزندی در یک خانواده به ­دنیا بیاید و پدر و مادر وی همه‌ تلاش‌های خود را برای موفقیت او به کار نگیرند.گاهی این تلاش­‌ها به شکلی است که همه‌ی فعالیت­‌های والدین در سایه‌ی رشد و پیشرفت فرزندشان قرار می­‌گیرد، آن­هم در دنیای پرهیاهوی فعلی که همراه با پیشرفت تکنولوژی کار را برای تربیت نسل آینده و کودکان دشوارتر کرده است.

هم‌اکنون وجود ماهواره­‌ها در خانواده­‌ها معضلی شده، به هر کجا که بروی پیدا می­‌شود و این مسأله تربیت فرزندان را با مشکل روبرو ساخته است.

گشتی در کانال­‌های ماهواره­‌ای جدا از برنامه­‌های مستهجن آن نشان می­‌دهد که برنامه­‌های ویژه‌ی کودکان در این شبکه­‌های ماهواره­ای روزبه روز در حال افزایش است و حتی برخی برنامه­‌های بزرگسالان بطور عمد بصورت انیمیشن و فانتزی ساخته می­‌شود تا کودکان را نیز همراه خود کنند.

جالب این است که برنامه­‌های ویژه‌ی کودکان به مراتب بسیار حرفه­‌ای­‌تر ساخته شده و دوبله­‌ها، حرف‌ه­ایی هم دارند، برنامه­‌هایی که میلیاردها دلار صرف ساخته شدن آنها شده و حتی کانال‌هایی با فرکانس­‌های بسیار قوی هم برای آنها در نظر گرفته می­‌شود.

هزینه­‌های میلیارد دلاری برای ساخت انیمیشن و حتی سریال ویژه‌ کودکان به منظور سرگرمی کودکان ما ساخته شده که سئوال اینجاست آیا این هزینه­‌ها از سر دلسوزی بوده؟ آیا تا به حال دقت کرده­‌اید که محتوای این کارتون­‌ها چیست؟

آیا کودکی که همراه پدر و مادرش سریال‌های ماهواره‌ای را می‌بیند، گاهی با نقش دختران و پسران هم سن و سال خودش هم‌زاد ‌پنداری نمی‌کند؟

آیا پدر و مادر کودکی که او در سریال‌های ماهواره می‌بیند، شبیه پدر و مادر خودش رفتار می‌کنند؟

آیا تسخیر ذهن نوجوان توسط رسانه‌ها و ایجاد اعتیاد به دیدن برنامه­‌های آن، بی­‌رغبتی نسبت به فعالیت­‌های اجتماعی، کم شدن علاقه به مطالعه کتاب­‌های مفید و موثر به علت اعتیاد به دیدن صحنه­‌های مستهجن که نفس تشنه آن است، بلوغ زودرس و دچار شدن به انواع بیماری­‌های روحی و جسمی، گرفتن فرصت اندیشیدن از آنها که همه‌ی این امور به طرز شگفت­‌آوری توسط متفکران این رسانه‌­ها برنامه­‌ریزی شده است، کافی نیست؟

آیا بهتر نیست که کارشناسان و مشاوران ما در زمینه‌ی مسائل کودک، به فکر راه چاره باشند…؟

آیا خانواده‌­ها برنامه­‌هایی برای استفاده‌ی صحیح خود و کودکان‌شان از این امکانات دارند…؟

کودکان در سنین 3 تا 5 سالگی فقط بیننده هستند و قدرت تشخیص میان خوب و بد را ندارند و هر آنچه برای او به نمایش بگذاریم می­‌بیند و به عنوان یک حرکت پسندیده می­‌پذیرد. آن­ها قدرت تفکیک خوب، بد و یا افسانه بودن را ندارند و این باعث می‌شود تا ارزش­های آنها در دنیای واقعی تغییر کند.

سایه روشن تأثیر ماهواره بر بنیان خانواده

«رضا دستجردی» استادیار روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در این باره اظهار می کند: متأسفانه شبکه­‌های ماهواره‌ای ارزش­‌هایی را تبلیغ می­‌کنند که منطبق با اجتماع نیست و منجر می­‌شود فرد در سطح کلان با دوگانگی­‌هایی مواجه شود.

وی با بیان اینکه بسیاری از فیلم­‌ها روابطی را ترویج می‌کنند که خارج از عرف و شرع است، می افزاید: تصاویر، فیلم­‌ها و برنامه­‌های تبلیغاتی ماهواره پیامدی جز سست شدن بنیان خانواده را در پی ندارد.

این استادیار روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند اظهار می کند: نوجوانی یکی از بحرانی­‌ترین و حساس­‌ترین دوره­‌های زندگی انسان به حساب می‌آید که فرد به اوج غریزه می­‌رسد، اما بسیاری از خانواده­‌ها که متوجه این امر نبوده و براحتی از ماهواره استفاده می­‌کنند، باید بدانند بی­‌بند و باری جنسی و تبلیغ لذت­‌های جنسی مهم‌ترین برنامه­‌های ماهواره است که منجر می­‌شود نوجوان یا جوان قدرت کنترل خود را از دست داده و جذب این برنامه‌ها شوند.

دستجردی با اشاره به اینکه بیشتر سریال­‌ها و برنامه­‌های ماهواره­‌ای براحتی و بدون هیچ سانسوری، مسائل جنسی را مطرح و نمایشمی­‌دهند، می گوید: این شیوه‌ی ارائه‌ی اطلاعات حتی در آگهی­‌های بازرگانی ماهواره­‌ای نیز به وفور دیده می­‌شود و متأسفانه بارها مشاهده شده فرزندان کوچک خانواده نیز بدون هیچ محدودیتی و در کنار والدین خود این صحنه­‌ها را تماشا می‌کنند و این در حالی است که هیچ‌گونه ظرفیتی برای پذیرش این قبیل اطلاعات ندارند، در نتیجه تحت‌تأثیر آن قرار می­‌گیرند.

استادیار روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند تصریح می کند: زنان خانه‌­دار بسیاری نیز مصرانه سریال­‌ها و دیگر برنامه­‌های ماهواره­‌ای را دنبال کرده و با اشتیاق از شخصیت­‌های داستان، نوع پوشش آنان یا برخوردشان با همسر و فرزندانشان در محافل خانوادگی و مهمانی­‌ها صحبت می­‌کنند بدون آنکه متوجه واکنش فرزندان در مقابل رفتارشان یا تبعات ناشی از تماشای این سریال­‌ها باشند.

وی با بیان اینکه بلوغ زودرس یکی از نتایج منفی فیلم‌­های ماهواره­‌ای است، اظهار می کند: اگر نوجوان یا جوانی صحنه‌های مبتذل ببیند و شرایط ازدواج را نداشته باشد، می‌کوشد عطش خود را از راه‌های دیگر فرو نشاند.

تغییر سبک زندگی مهم­‌ترین آسیب شبکه­‌های ماهواره­‌ای

حجت الاسلام والمسلمین «سیدحسن سیدی» کارشناس مذهبی نیز اظهار می کند: شکی نیست یکی از ابزارهای جنگ نرم دشمن در شرایط کنونی توسعه‌ی شبکه­‌های ماهواره­‌ای است و بیشتر این شبکه­‌ها در پی به انحراف کشیدن خانواده­‌ها و جوانان و فرزندان نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان است.

وی با اشاره به اینکه مهم­‌ترین آسیب شبکه­‌های ماهواره­‌ای در خانواده­‌ها تغییر سبک زندگی است، می گوید: هدف غرب از ترویج ماهواره این است تا سبک زندگی ایران اسلامی مردم را عوض کنند که متأسفانه در برخی موارد موفقیت­‌هایی نیز کسب کرده­‌اند.

سیدی ادامه می دهد: البته باید توجه داشت انحراف ایجاد کردن و به فساد کشیدن افراد جامعه تنها در حوزه‌ مسائل اخلاقی و جنسی نیست که این بخشی از تلاش بیگانگان و دشمنان اسلام است، بلکه در همه‌ی حوزه­‌ها خصوصاً مسائل عقیدتی نیز تلاش گسترده­‌ای دارند و هزینه­‌های فراوانی صرف می­‌کنند.

وی می افزاید: هزاران شبکه‌ی ماهواره­‌ای و حدود 3000 شبکه قابل دریافت در ایران که دنبال مقاصد شومی هستند تا جوامع را به نابودی بکشند، دنبال بی­‌ارزش کردن هویت انسان­‌ها بوده و باورهای مذهبی مردم را هدف قرار می­‌دهند و ضعیف می­‌کنند، هویت انسان­‌ها را مخدوش کرده و زندگی انسانی انسان­‌های جوامع را به زندگی حیوانی مبدل می­‌کنند.

مسئول نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با بیان اینکه امروزه متأسفانه برنامه­‌هایی تهیه می­‌شود که مخاطب آنها بیشتر جوانان و نوجوانان و بعضاً کودکان هستند، اظهار می کند: این برنامه­‌ها به گونه­‌ای تهیه می­ شود که جذابیت دارد اما در پی این جذابیت مسائل انحرافی و ضد اخلاقی را دنبال می­‌کنند.

آسیب­‌هایی که ماهواره بر زندگی خانواده دارد

سیدی، سست شدن کانون خانواده و فروپاشی این نهاد، ترویج فساد و بد اخلاقی در خانواده و در پی آن جامعه، از میان رفتن اعتماد به نفس در جوانان، از دست دادن امید به آینده و ایجاد یأس و ناامیدی، بی­‌هویت جلوه دادن جایگاه انسانی انسان­‌ها، ایجاد اختلاف فراوان در میان خانواده­‌ها به خاطر ایجاد توقعات کاذب، بی­بند و بارهای اخلاقی و خشونت و از میان بردن وحدت و یگانگی امت­‌ها را از جمله آسیب­‌هایی که ماهواره بر زندگی خانوادگی می­‌گذارد، برمی شمرد.

وی ادامه می دهد: بدبین کردن مردم به نظام و مسئولان، ترویج فرهنگ بی­‌دینی و بی­‌غیرتی، به سخره گرفتن مبانی ناب دینی و ایجاد بی­هویتی دینی، تغییر سبک زندگی اسلامی ایرانی، ترویج فرهنگ اسراف و ضربه زدن به روح و روان و جسم انسان­‌ها از دیگر آثار مخرب ماهواره است.

این کارشناس مذهبی می افزاید: با توجه به هجمه‌ گستره رسانه­‌ای و ماهواره­‌ای اینجاست که وظیفه افراد و موسسات تأثیرگذار نمود پیدا می­‌کند و هر کسی توان مقابله با این جنگ تمام عیار دشمن را دارد باید به میدان نبرد پا گذاشته و همه‌ی هستی خود را هم‌چون دوران دفاع مقدس به صحنه آورد.

سیدی می گوید:علاوه بر نهاد خانواده، مدارس، نشریات و رسانه‌ی ملی و صدا و سیما نیز نقش برجسته و مهمی در فرهنگ­سازی و واکسینه کردن افراد جامعه و خانواده­‌ها دارد تا بیشتر پیرامون اثرات مخرب این پدیده جذاب انحرافی اطلاع‌رسانی کنند.

وی ادامه می دهد: دانشگاه، نخبگان، روحانیون، مساجد و موسسات ملی و مذهبی نیز وظیفه دارند از این مقوله مهم غفلت نکنند و به دور از هیاهوهای سیاسی و حزبی و گروهی به وظیفه‌ی خطیر خود که همان رسالت نبی مکرم اسلام است، اهمیت دهند.

مصون­‌سازی در برابر آسیب­‌های ماهواره

«محمدرضا اسدی­‌یونسی» دکترای روانشناسی تربیتی در خراسان‌جنوبی نیز با بیان اینکه ماهواره و رسانه شمشیر دولبه هستند که هم آثار مخربی دارند، هم مثبت، کی گوید: اثرات مضر و مخرب برنامه­‌ها و فیلم­‌های ماهواره بیشتر از فوائد آن است.

وی می افزاید: با توجه به اینکه تا پایان نوجوانی هویت فرد شکل می­‌گیرد، از این‌رو توصیه می­‌شود والدین توجه جدی­‌تری به استفاده نوجوانان از ماهواره داشته باشند.

دکترای روانشناسی تربیتی با بیان اینکه نگاه به تربیت باید متفاوت باشد و خانواده­‌ها نیز باید آموزش­‌های لازم در استفاده از رسانه­‌هاببینند، می گوید: والدین باید توجه داشته باشند به عنوان پدر و مادر چه میزان ارزش­‌های دینی را به فرزندان انتقال داده­‌اند؟

اسدی­‌یونسی ادامه می دهد: امروز باید توجه کنیم بیشتر از آنکه نگران ماهواره باشیم باید نگران انتقال ارزش­‌های نادرست آن باشیم.

وی اظهار می کند: صدا وسیما باید با استفاده از نخبگان به دنبال برنامه­‌هایی باشد که ارزش­‌های درست را منتقل و باورهای دینی ومذهبی را در مردم به‌ویژه نسل جوان تقویت کند.

به گفته وی شکاف میان فرزندان و والدین، سست شدن روابط میان زن و شوهر و اختلافات خانوادگی پیامدهای استفاده ازماهواره است.

وی با بیان اینکه مصون­‌سازی در برابر آسیب­‌های ماهواره و اینترنت برنامه­‌ریزی اساسی را می­‌طلبد، می گوید: خانواده، مدرسه، آموزش و پرورش، دانشگاه و صدا وسیما باید راهکارهایی برای مصون­‌سازی ارائه دهند

تاثیر ماهواره بر هویت جوانان و نوجوانان

از وظایف مهم و خطیر بخش امور تربیتی و پرورشی در مدارس می توان به توجه مستمر به منویات و رهنمودهای امام راحل و مقام معظم رهبری و اهتمام برای اقامه نماز جماعت و اعتلای فعالیت های قرآنی و تعظیم شعائر دینی و انقلابی در مدرسه می باشد، بر همین پایه، بخش مرکز یادگیری همراه همیشگی معلمان پرورشی در چند سال اخیر فعالیت هایی در بخش شعرهای مناسبتی، متن مجری های مناسبتی، قرآن و صبحگاه در مدرسه مقالاتی را ارائه داده است، با توجه به استقبال این عزیزان در مدرسه، بر آن شدیم که با ارائه مسائل و شبهات دانش آموزان در سنین مختلف، آن ها را برای ورود به جامعه بزرگ تر از خانواده و مدرسه آماده نماییم. بسیاری از مسائل طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، دانش آموزان و خانواده های آن ها را با سبک زندگی اسلامی آشنا می نماید.

در این بخش به یکی از بزرگترین دغدغه های خانواده ها و دانش آموزان خواهیم پرداخت و تلاش بر آن داریم که دانش آموزان پس از آشنایی با این مبحث در آینده ای نه چندان دور در زندگی خود با درک درست از آموزه های دینی بتوانند زندگی شایسته ای را انتخاب کنند.

دیدن برنامه های ماهواره در جامعه در حال گسترش است و اخیرا برخی از خانواده ها آگاهانه یا نا آگاهانه، اوقات فراغت فرزندان خود را با برنامه های آن پر می کنند؛ اما نباید از تاثیر تماشای برنامه های ماهواری بر روند تحصیلی و فرهنگ ایرانی اسلامی آن ها غافل باشیم زیرا بیشتر برنامه های ماهواره به خالی کردن ذهن نوجوانان و جوانان از ارزش های فرهنگی و دینی می پردازد.

چنانچه بخواهیم آسیب های ماهواره بر روی نوجوانان را بررسی کنیم، باید گفت:

1. جوانان و نوجوانان با دیدن فیلم های ماهواره و تأثیری که بر روی آن ها می گذارد دوست دارند به شکل دیگری باشند و از هویت واقعی خود دور می شوند، دخترها به شکل پسرها در می آیند و پسرها بر عکس، به تدریج دوستانشان کم می شود و دچار انزوا می گردند.

2. بیشتر برنامه های ماهواره به تخریب نظام خانواده پرداخته است و در این بین گسترش فساد و رواج بی بندوباری در روابط مختلف، از جمله روابط آزاد در میان زنان و مردان کاملا مشهود است، تماشای این گونه سریال ها و فیلم ها در زمان اوقات فراغت فرزندان، بر ذهن آن ها تاثیرات مخربی می گذارد و باعث می شود که نوجوانان و جوانان در خلوت خود افکار نامناسب و شیطانی را به خود راه دهند.

3. بیشترین تأثیر شبکه های ماهواره ای بر روی نوجوانان و جوانان این است که سبب بلوغ زودرس شده و افکار آن ها از تحصیل دور می کند.

4. برخی از شبکه های ماهواره ای که به ترویج آیین ها و مذاهب جدید مانند بهاییت و وهابیت و نیز فرقه های شیطان پرستی پرداخته است، باعث شده که نوجوانان و جوانان از معارف عظیم و سودمند دین اسلام غافل شوند و به این آیین ها روی آورند.

5. از دیگر اثرات مخرب شبکه های ماهواره ای بر روی مخاطبان خود رشد مصرف گرایی و مد گرایی، بی بند و باری و فروپاشی بنیان خانواده ها، برهم زدن آرامش و … می باشد.

برخی دیگر از شبکه های ماهواره ای، سبک های جدید و نامناسبی از موسیقی ها را پخش می کنند که نوجوانان و جوانان در اوقات فراغت خود به این موسیقی هایی که روح و روان آن ها را مورد تخطئه قرار داده و تأثیرات بسیار نامناسبی بر اعصاب و روان آن ها می گذارد، گوش فرا می دهند.

6. بی‏ هویت کردن نسل جوان و ایجاد دوگانگی شخصیتی از جمله اثرات ماهواره در خانواده و نسل جوان.

نکته ی قابل توجه این است که ابزار دشمن در حال حاضر، رسانه است که از طریق برنامه هایی که می سازد سعی دارد افکار و باورهای نسل جوان را به سمتی که میخواهد، سوق دهد.

ماهواره مهمترین ابزار دشمن در جهت تأمین منافع آن است به طوری که علاوه بر آسیب هایی که ذکر شد، حس سرخوردگی و عقب ماندگی جهان سومی را به نسل جوان القا میکند تا از این طریق فرهنگ خود را برتر معرفی کند و نوجوانان و جوانان ما را غربزده کند.

حال باید چگونه نوجوانان و جوانان را از این آسیب ها حفظ کرد؟

مهمترین وظیفه بر عهده ی خانواده است که محیط خانه را از اینگونه ابزار پاک سازد و یا حداقل بتواند افکار و باورهای فرزندان خود را به گونه ای از اموزه های دینی و فرهنگ ملی غنی سازد که تاثیر فرهنگ غرب به مراتب کمرنگ تر شود.

از سوی دیگر اوقات فراغت نوجوانان و جوانان رابا برنامه های سالم ورزشی، هنری و تفریحات سالم پر کنند تا گرایش آن ها به برنامه های ماهواره کمتر شود.

و کلام آخر اینکه رابطه ی میان والدین و فرزندان باید به حدی از صمیمیت برسد که فرزندان به پیروی از کلام والدین، خیر و مصلحت خود را در ترک دیدن این برنامه ها بدانند.

آسیب ها و پیامدهای منفی شبکه های ماهواره ای بر خانواده

ابتدا چنین به نظر می آمد که پیشرفت رسانه های ماهواره ای، پدیده ای کاملا مطلوب و عاری از خطاست و برای تحقق دهکده جهانی، لازم و ضروری است. گرچه ماهواره و تکنولوژی های جدید ارتباطی، سهم به سزایی در پیشرفت علم و رفاه انسانی دارند اما در تجربه کوتاه و چندین ساله معلوم شده است دارای برخی آسیب ها و پیامدهای منفی نیز هست.

با شناخت به موقع این آسیب ها، می توان زمینه را برای بهره برداری هر چه بهتر از این تکنولوژی، آماده ساخت. بنابراین در این مقاله بر آن شدیم شما را با برخی از آسیب ها و پیامدهای منفی ماهواره برای کودکان، جوانان و بزرگسالان، آشنا کنیم.

ترویج خشونت

یکی از مهمترین و آشکارترین پیامدهای منفی فیلم ها و برنامه های شبکه های ماهواره ای،افزایش خشونت در جامعه است. تحقیقات مختلف روانشناسی با محوریت نظریه یادگیری مشاهده ای آلبرت بندورا نشان داده اند مشاهده صحنه های خشونت آمیز، گرایش به پرخاشگری را در بینندگان آن بالا می برد و این در حالی است که حجم قابل مشاهده برنامه های ماهواره ای به فیلم های سینمایی و سریال هایی اختصاص دارد که در آن صحنه های خشونت آمیز به طور مکرر تکرار می شود. سهل و آسان نشان دادن کشتار و قتل و هرگونه جنایت با سلاح سرد و گرم، ترس بیننده را فرو می ریزد؛ در واقع هنگامی که بیننده ساعت های متوالی، چنین برنامه هایی را می بیند، گویا در کلاس آموزشی ترویج خشونت قرار گرفته است. این تاثیرپذیری بر روی کودکان و نوجوانان بیشتر و قابل تامل تر است.

بلوغ زودرس و دسترسی سریع به اطلاعات جنسی

اکثر سریال ها و برنامه های ماهواره ای به راحتی و بدون هیچ سانسوری، مسائل جنسی را مطرح می کنند و نمایش می دهند. این شیوه ارائه اطلاعات حتی در آگهی های بازرگانی ماهواره ای نیز به وفور دیده می شود. متاسفانه بارها مشاهده شده فرزندان کوچک خانواده نیز بدون هیچ محدودیتی و در کنار والدین خود به تماشای این صحنه ها پرداخته اند و این در حالی است که هیچگونه ظرفیتی برای پذیرش اینگونه اطلاعات ندارند، در نتیجه تحت تاثیر آن قرار می گیرند. بلوغ زودرس یکی از نتایج منفی این مسئله است. الگوگیری و تکرار اعمال مشاهده شده با فرزندان کوچکتر نیز، بارها به علت همین مسئله گزارش شده است.

باورهای غلط درباره مسائل عاطفی و جنسی

تبلیغات غلط و غلو شده در شبکه های ماهواره ای که دائما بر توانایی های جنسی افراد مجرد و متاهل تاکید می کنند، می تواند زمینه ساز شکل گیری باورهای غلط و کسب اطلاعات نادرست در زمینه مسائل جنسی افراد شود. این برنامه ها و تبلیغات که هدفی جز فروش محصولات خود ندارند، باعث شده اند بسیاری درباره چگونگی و توانمندی های جنسی خود شک کنند و در پی درمان های نادرست بروند. از سویی اطلاعاتی که برنامه های ماهواره ای درباره چگونگی روابط عاطفی در سریال ها و فیلم های خود نشان می دهند، باعث شکل گیری سبک های نادرست ارتباطی بین جوانان می شود.

فراهم سازی گسست و درگیری بین نسلی

تاثیر برنامه های ماهواره ای بر روی فرزندان خانواده ها یا همین نوجوانان و جوانان بیشتر است، به طوری که این گروه زمان بیشتری را صرف تماشای برنامه های ماهواره ای می کنند. این برنامه ها ارزش ها، باورها، تصورات، انتظارات و جهت گیری های ارزشی متفاوتی را تبلیغ و عرضه می کنند که باعث می شود به مرور زمان فاصله روانی بین والدین و فرزندان بیشتر و بیشتر شود و به انقطاع یا گسست نسلی بینجامد. البته در پرونده شماره ۶۸ سپیده دانایی گفته شد بروز شکاف بین نسلی در بستر رشد، پیشرفت و تجارب متفاوت، اجتناب ناپذیر است و حتی زمینه ترقی و تعالی را فراهم می کند اما گسست و درگیری بین نسلی شدیدتر خواهد بوده و می توان آن را تا حدودی منفی ارزیابی کرد؛ زیرا در این وضعیت غالبا نوجوانان و جوانان می کوشند آخرین پیوندهای وابستگی خود را از والدین یا نسل بالغ بگسلند و اغلب در این راه به گردنکشی و طغیانگری می پردازند. خلاصه آن که در یک گسست نسلی به جای تعامل بر سر ارزش ها جنگی تمام عیار شکل می گیرد. اختلافات و درگیری های شدید بین فرزندان و والدین، ترک منزل بدون اطلاع، حرمت شکنی ها و … نتیجه این فرایند است.

ایجاد زمینه های اختلاف و تنش بین همسران

تماشای صرف و غیرنقادانه ای برنامه های متنوع ماهواره ای و مقایسه منفی خود با شخصیت ها و داستان های این برنامه ها، می تواند خوراک لازم، برای ایجاد یک درگیری حسابی بین زن و شوهر را فراهم کند. در واقع باید بپذیریم برنامه های ماهواره ای در فضا و جامعه دیگر ساخته شده و منطبق با هنجارها و ارزش های آن جامعه است که به طبع، برخی از این هنجارها و ارزش ها، با جامعه ما تداخل دارد و حتی متضاد است؛ حال اگر بخواهیم زندگی خود و همسرمان را با توجه به مشاهدات برنامه های ماهواره ای مقایسه، تفسیر و ارزیابی کنیم، خوب معلوم است که به در بسته می خوریم.

این در بسته می تواند منبع ناکامی، سرخوردگی و خشم ما را فراهم کند و در نتیجه باعث بروز تنش و درگیری در محیط خانواده شود. مقایسه های ذهنی نادرست، انتظارات نامعقول، توجیهات اشتباه، نارضایتی بی مورد، حسادت، روابط پنهانی و … در روابط همسران، همگی می تواند ناشی از تاثیر همین برنامه های ماهواره ای باشد.

کاهش تعاملات واقعی

شاید بارها پیش بیاید در خانه مشغول تماشای برنامه های ماهواره ای هستیدو عملا ورود، خروج یا صحبت های سایر اعضای خانواده خود را متوجه نمی شوید. این مسئله یکی از آسیب زاترین پیادهای استفاده مفرط از برنامه های تلویزیونی و ماهواره ای است که باعث می شود، ارتباط برقرار کردن و تعاملات بین خانوادگی و حتی دوستان خودرا در اولویت دوم قرار دهیم و زمان بیشتری را به تماشای برنامه های مختلف بپردازیم. این مسئله خود به مرور باعث ایجاد فاصله روانی بین همسران، فرزندان، والدین و دوستان می شود.

وابستگی و اتلاف وقت

برنامه های ماهواره ای چنان با جذابیت و تنوع همراه می شوند که همه سعی خود را بر میخکوب کردن و یکجا نشاندن بیننده خود می کنند. این تنوع، سرگرمی و جذابیت باعث می شود برخی افراد تا ساعت ها، زمان خود را برای تماشای برنامه های مختلف ماهواره ای اختصاص بدهند که نتیجه ای جز اتلاف وقت ندارد و حتی گاهی باعث ایجاد وابستگی می شود؛ به طوری که اگر زمانی فرد نتواند یک برنامه را به هر دلیلی مشاهده کند، دچار احساسات منفی می شود و دائما در پی رفع آن دلیل خواهد بود، انگار نبض زندگی او با نبض ماهواره، گره خورده است.

افت عملکردهای تحصیلی و شغلی

تماشای مفرط برنامه های ماهواره ای آن هم تا پاسی از نیمه شب، باعث کاهش عملکردهای آموزشی و تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان می شود؛ بطوری که در کلاس درس دائما چرت می زنند و وقت کمی را نیز برای انجام تکالیف درسی و آموزشی خود می پردازند. همچنین افراد بزرگسال نیز در محیط کار با مواردی چون تاخیر،غیبت و اهمالکاری روبرو می شوند که باعث افت عملکرد شغلی آنان می شود.

افزایش مصرف گرایی

زمان زیادی از برنامه های ماهواره ای به تبلیغات کالاهای مختلف اختصاص یافته است. بیشتر این تبلیغات بر محور کالاهای بهداشتی – آرایشی و مُد است. این تبلیغات آنچنان با جذابیت و پرتکرار ارئه می شوند که مخاطب خود را به خرید آن ترغیب و وسوسه می کند.

در چند سال اخیر بسیاری از رسانه های داخلی مانند تلویزیون و روزنامه سعی کرده اند مردم را نسبت به نادرست بودن و زیان آور بودن این تبلیغات و محصولات آگاه کنند اما این روند گویا همچنان ادامه دارد و نتیجه ای جز افزایش مصرف گرایی ندارد.

تهدید سلامت جسمانی

تماشای مفرط برنامه های ماهواره ای باعث ایجاد سکون و بی حرکتی در بینندگان آن می شود که این خود می تواند زمینه های سردرد شدید، گردن درد، اختلالات خواب، خشک شدن چشم ها و دشواری در دید، اضافه وزن و … را فراهم کند. با این توصیف می توان گفت گرچه ماهواره می تواند در هشیار کردن، اطلاع رسانی و پیشرفت نقش مهمی داشته باشد، اثرات و پیامدهای منفی نیز به جای می گذارد؛ تا جایی که کشورهای مختلف برای این موضوع در حال چاره اندیشی هستندو هزینه های هنگفتی را صرف کاهش آسیب های ماهواره می کنند. شما می توانید با مطالعه مقاله «راهکارهای کاهش آسیب های ماهواره»، در همین شماره، با برخی از شیوه های پیشگیرانه و مقابله ای کاهش و کنترل پیامدهای منفی ماهواره آشنا شوید.